Eindelijk goed nieuws voor liefhebbers van een kiesdrempel. Gewezen PvdA-onderwijsminister Jo Ritzen is een petitie begonnen voor de ophoging ervan (verhoogkiesdrempel.nl). Formeel bestaat er in Nederland niet eens een kiesdrempel. Wel moet iemand minimaal 1 zetel halen om zich Kamerlid te mogen noemen. Maar zover ben je al als je circa 70.000 stemmen hebt weten te vergaren (0,67 procent van de uitgebrachte stemmen)

Die lage kiesdrempel is een belangrijke oorzaak van de politieke versplintering waaronder het parlement van dit land gebukt gaat. Bij de laatste verkiezingen vorig jaar maart kwamen er maar liefst 17 fracties in de Tweede Kamer, een record. Of dat nog niet genoeg was is dat aantal door afsplitsingen inmiddels opgelopen naar 20. En het zullen er mogelijk nog meer worden, want bij sommige partijen (FvD bijvoorbeeld) broeit het.

Volgens Ritzen is er alle reden zich zorgen te maken over deze ontwikkeling. Hij wordt bijgevallen door onder anderen Yvonne van Rooy, oud-CDA-staatssecretaris en de econome Barbara Baarsma, die lid is van D66. Ook zij hebben hun naam verbonden aan de petitie.

In het verleden hebben alleen VVD en CDA wel eens voorzichtig gepleit voor een ophoging van de kiesdrempel. Dat de voorstanders van deze maatregel  inmiddels ook in progressieve kring te vinden zijn lijkt mij winst.

Een kiesdrempel van enige omvang bestaat nu al in diverse EU-lidstaten, zoals Duitsland, België, Italië en Zweden. In Nederland is er tot dusver geen sprake van, omdat tegenstanders de maatregel ‘ondemocratisch’ vinden. Als er een kiesdrempel komt zouden heel kleine partijen namelijk automatisch verdwijnen.

Degenen die dit argument hanteren beseffen kennelijk niet dat ook in de huidige situatie lang niet elke partij die aan verkiezingen deelneemt een Kamerzetel verwerft. Je moet immers 0,67 procent van de stemmen halen. Aan de laatste Kamerverkiezingen deden 37 partijen mee. Slechts (nou ja, slechts) 17 werden er verkozen. Meer dan de helft moest onverrichterzake afdruipen. Ondemocratisch?

Ik sta achter de petitie van Ritzen c.s. Meer dan 24.000 mensen hebben die inmiddels getekend. Zelf ben ik nogal huiverig voor politieke steunverklaringen, maar in dit geval zal ik me over die weerzin heen zetten. Al maak ik me geen enkele illusie over het instrument ‘petitie’. De Kamer kan zo’n verzoekschrift gewoon naast zich neerleggen en zal dat hoogstwaarschijnlijk ook doen.

Toch heb ik kritiek op de wensen van Ritzen. Hij wil de kiesdrempel zo ophogen dat een partij minimaal drie zetels moet halen om in de Kamer te komen. Dat lijkt mij veel te weinig. Alleen de eenpersoonspartijtjes zouden dan vorig jaar hun zetel zijn misgelopen. Dat waren er drie. Er zitten inmiddels weliswaar vijf eenmansfracties in de Kamer, maar twee ervan ontstonden door afsplitsingen. Daartegen helpt een kiesdrempel niet.

Veel beter zou het mijns inziens zijn als de kiesdrempel op 5 procent van de uitgebrachte stemmen kwam te staan, zoals in Duitsland en België. Dat zou erop neerkomen dat een partij met minder dan 8 zetels niets meer in de Kamer te zoeken heeft. Hierdoor zouden 9 van de huidige fracties niet gekozen zijn. Eigenlijk nog steeds niet genoeg vind ik.