Oekraïne wil dolgraag lid worden van de EU. Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie heeft het land al een ‘versneld’ lidmaatschap toegezegd. Een loze belofte, zoals Peter van Nuijsenburg terecht op deze site opmerkte. De Europese Commissie gaat niet over de vraag of een land tot de EU kan toetreden. Dat bepalen de lidstaten, in unanimiteit.

Vóór het zover is volgen eerst toetredingsonderhandelingen. Kandidaat-lidstaten moeten voldoen aan tal van voorwaarden (de zogeheten Kopenhagencriteria). Ze moeten onder meer kunnen aantonen een stabiele democratie te zijn en een functionerende markteconomie te hebben. Het door en door corrupte Oekraïne valt dan al heel snel af. Met de toelatingscriteria valt wel wat te sjoemelen, maar toch niet zoveel dat dit land ook maar enige kans zou maken. Dat zou je althans denken.

Je kunt zelfs betwijfelen of diverse landen die tegenwoordig wél lid zijn van de EU het zover gebracht zouden hebben als de Kopenhagencriteria serieus waren genomen. Neem voormalige Oostbloklanden als Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije etc. Op papier zullen zij op het moment van hun toetreding misschien wel aan de regels hebben voldaan. Maar of dat ook in werkelijkheid zo was?

Ik ken iemand die in Tsjechië heeft gewoond. Volgens hem is dat land zo verschrikkelijk corrupt dat je zelfs in een garage een aanzienlijke hoeveelheid steekpenningen moet neertellen, anders krijgt je auto geen beurt. Een huis kopen in Tsjechië kan al helemaal niet zonder de relevante ambtenaren kwistig van smeergeld te voorzien. En zelfs dan is het nog maar bang afwachten of de tegenpartij niet een hoger bedrag op tafel legt, want daartegen sta je machteloos. Naar een rechtbank stappen heeft geen enkele zin, zeker niet als je zelf geprobeerd hebt de boel om te kopen. Hoezo stabiele democratie? Hoezo functionerende markteconomie?

Acht voormalige Oostbloklanden zijn in 2004 in één klap lid geworden van de EU. Het staat wel vast dat bij het besluit daartoe politieke overwegingen een veel grotere rol hebben gespeeld dan de Kopenhangencriteria. In diverse traditionele EU-lidstaten is inmiddels sprake van enige spijt. Waarom landen als Polen en Hongarije binnenhalen, waarvan je alleen maar last hebt en die je handenvol geld kosten? Toch heeft de unie na de big bang van 2004 nog Roemenië en Bulgarije toegelaten en spreekt het met Servië, Albanië en nog diverse andere Balkanstaten. Landen waarvan je kunt voorspellen dat zij de ellende in de EU eerder zullen vergroten dan verkleinen. Kennelijk spelen politieke motieven nog altijd een grotere rol dan inhoudelijke.

Zo bezien hoeft de zwaar onder de Russische inval lijdende Oekraïne dus niet eens te wanhopen. Heel wat EU-leiders maken graag goede sier met edele gebaren. Niettemin: premier Mark Rutte voelt er helemaal niets voor het land vanwege de solidariteit een EU-lidmaatschap te gunnen en hij is gelukkig niet de enige. De Franse president Emmanuel Macron – een hoofdrolspeler in de EU – zei onlangs dat het nog decennia zal duren voor het land Oekraïne het lidmaatschap verwerft. En hoe de wereld er over ‘decennia’ uitziet zien we dan wel.