Polen heeft maling aan de regels van de rechtsstaat. De rechters zijn er niet onafhankelijk, maar lopen aan de leiband van de ultraconservatieve regering. Een scheiding van de machten in de zin van Montesquieu kun je wel vergeten. De democratie volgens de uitgangspunten van de EU is er dan ook allerminst gewaarborgd.

Voor de Europese Commissie was dat eerder dit jaar reden om de miljarden aan coronasubsidie waar het land aanspraak op maakt voorlopig op zak te houden. Eerst moest Polen de justitiële hervormingen die het onlangs doorvoerde weer terugdraaien, was de stemming een paar maanden geleden nog in Brussel.

Maar toen viel Rusland Oekraïne binnen. Miljoenen inwoners van dat land sloegen op de vlucht. De meesten zochten een goed heenkomen in Polen. Dat is niet alleen een groot buurland, het toonde zich bovendien vanaf het allereerste begin fel anti-Poetin. Logisch natuurlijk, want van alle EU-lidstaten loopt Polen het meeste risico het volgende slachtoffer te worden. Rusland voerde al meteen maar een paar luchtaanvallen in West-Oekraïne uit, vlakbij de Poolse grens. Dat zou de wind er wel onder houden.

Ook de Europese Unie was uiteraard mordicus tegen de militaire acties van het autocratische Rusland. Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie wist niet hoe snel ze de Oekraïense president Volodymyr Zelensky tegemoet moest komen in al zijn wensen. Ze beloofde hem een ‘versnelde procedure’ voor het EU-lidmaatschap, iets wat formeel gezien niet bestaat. Ook verder doet ze poeslief tegen hem. Zeker niet onbegrijpelijk, want Zelensky weerstaat tot dusver kranig het oppermachtig gewaande Rusland.

Dat zijn land tot op het bot corrupt is, waardoor het EU-lidmaatschap voor Oekraïne de komende decennia pure theorie blijft, vormde voor Von der Leyen geen enkele belemmering. En dat de voorzitter van de Europese Commissie helemaal geen lidmaatschappen mag uitdelen omdat de EU-landen daarover gaan, hield ze wijselijk voor zich.

Ook voor Polen loopt Von der Leyen plotsklaps over van begrip. Onafhankelijke rechtsspraak een lachertje? Van een democratische samenleving geen sprake? Kom, kom. Polen vangt al die vluchtelingen op, dus we gaan in Brussel niet moeilijk doen. Dat geld uit het coronaherstelfonds krijgen ze in Warschau gewoon. Uiteraard moeten ze zich dan wel op papier wat inschikkelijk tonen, maar daarna ligt de Europese Commissie echt niet dwars, zo besloot het dagelijkse EU-bestuur onlangs.

Ja, er waren wel een paar tegenstanders, zoals eerste vicevoorzitter Frans Timmermans en enkele anderen, maar dat weerhield Von der Leyen niet. Ook de felle kritiek uit het Europees Parlement brengt haar niet van haar stuk, bleek deze week. Polen krijgt zijn miljarden, en verder geen gezeur.

Enkele leden van het Europarlement stribbelen nog wat tegen. Zij waarschuwen dat ze de Europese Commissie naar huis zullen sturen als straks ook de lidstaten ‘ja’ zeggen tegen Polen (wat vast gebeurt). Maar dat dreigement neemt vanzelfsprekend niemand serieus. Wie neemt überhaupt het Europees Parlement serieus?