Nog twee dagen en dan is Mark Rutte (VVD) de langstzittende premier ooit. Hij zal dinsdag CDA’er Ruud Lubbers, de recordhouder tot dusver, hebben verslagen. Rutte heeft zijn succes te danken aan ‘realpolitik’: je niet laten leiden door ideologie en principes, maar door realistische, of realistisch geachte, overwegingen. Je kunt het ook opportunisme noemen, namelijk alleen rekening houden met de omstandigheden die toevallig op je pad komen. In ieder geval verkeert Rutte al  bijna twaalf jaar aan de top.

De grote vraag is: hoelang nog? Steeds meer mensen, ook zijn eigen partijgenoten, vinden dat zijn ‘houdbaarheidsdatum’ is verstreken. Maar zelf heeft hij er nog steeds zin in. Sterker nog: Rutte wil van geen wijken weten. En een concurrent uit zijn eigen partij is vooralsnog in verste verte niet zichtbaar. Dus mocht die partij de grootste blijven, dan kan hij zich over drie jaar – of misschien wel eerder – vermoedelijk opmaken voor zijn vijfde kabinet.

Het is wel nog onduidelijk hoe Rutte V eruit zou moeten zien. Wéér een coalitie met CDA, D66 en ChristenUnie? Twee van deze drie partijen zijn al met zeer lange tanden aan Rutte IV begonnen, qua samenstelling een herhaling van het toch al niet bijster succesvolle Rutte III. Bovendien heeft de vierpartijencombinatie volgens de polls absoluut geen meerderheid meer. Een voortzetting ligt dan ook bepaald niet voor de hand.

De meest logische gang van zaken is dat Rutte V zal bestaan uit de vier coalitiepartners van Rutte IV plus PvdA en GroenLinks, tegen die tijd mogelijk een fusie. Dat zou inhouden dat alle serieus te nemen ‘kartelpartijen’ in het kabinet vertegenwoordigd zijn.

Je hoeft nauwelijks te speculeren over hoe die zes- (of vijf-)partijencombinatie het zal doen. Dat wordt natuurlijk een enorme puinhoop. Ik geef toe dat Rutte al met al deze partijen – behalve met GroenLinks – heeft geregeerd, maar de politieke verschillen zijn er niet kleiner op geworden in de loop van de jaren. Daar komt bij dat het vertrouwen over en weer aanzienlijk is geslonken. Rutte blijft toch de man die voortdurend zijn geheugen kwijt is. Twee van de huidige drie coalitiepartners hebben overigens ooit beweerd dat ze niet meer met hem wilden samenwerken.

Rutte V zou kortom beginnen onder een buitengewoon slecht gesternte. Toch heb ik, alles afwegende, liever de ellende van dat kabinet dan de ongetwijfeld nog veel grotere ellende van Van der Plas I. Want de partij van die populistische tractormevrouw begint volgens de peilingen een steeds meer serieus te nemen alternatief te vormen.