Vrijwel niemand weet iets af van de provinciale politiek, maar daar gaan de verkiezingen van 15 maart wél over. De pas gekozen Statenleden bepalen weliswaar op 30 mei ook de toekomst van de Eerste Kamer, maar de gewone kiezer heeft daarover niets te vertellen. Hij (zij) stemt alleen voor een nieuw provincieparlement.

Toch gaan in de beeldvorming de komende verkiezingen bijna uitsluitend over de Eerste Kamer. En over het belang dat dit gremium heeft voor de landelijke politiek. Immers: het kabinet heeft in de senaat geen meerderheid. Zou die belangrijke wetgeving wegstemmen, dan komt Rutte IV in grote problemen.

Is het wel normaal dat we daar – althans in directe zin – niets over te vertellen hebben? Kun je de Eerste Kamer niet veel beter rechtstreeks kiezen, en het provinciebestuur indirect?

Volgens mij kun je de senaat nóg beter afschaffen (zie voor mijn argumentatie een eerder stukje op deze site), maar dat zal voorlopig wel niet gebeuren. Weliswaar is een ruime meerderheid van de partijen ervoor om de Eerste Kamer om te vormen tot een grondwettelijk hof of iets dergelijks, maar als puntje bij paaltje zou komen schrikt iedereen daarvoor terug. Mij zijn in elk geval geen serieuze voorstellen voor het opdoeken van de senaat bekend. Laat staan dat die bij behandeling in de Eerste Kamer een kans zouden maken. Principes zijn mooi, maar niemand stemt voor zijn eigen opheffing. Toch?

En zolang de senaat er is (en duidelijke invloed heeft) is het beter die ook echt te kiezen. Je zou de huidige praktijk kunnen omdraaien: directe Eerste Kamerverkiezingen, waarna de Eerste Kamer de samenstelling van de provinciale parlementen bepaalt. Dat zou meteen een einde maken aan de belachelijke poppenkast waarin partijen hun ‘lijsttrekker’ (en de rest van de kandidatenlijst) aanwijzen, waar je vervolgens niet op mag stemmen.

Je blijft dan wel nog met een probleempje zitten. Namelijk: wat is de rol van de Eerste Kamer? De grondwet is daar behoorlijk vaag over. Senatoren zeggen graag dat ze in alle rust willen nadenken over de technische aspecten van de wetgeving, maar in de praktijk bedrijven ze naar hartenlust politiek. Ze spelen, zoals dat heet, Tweede Kamertje.

Het zou goed zijn om het karakter van de senaat nog eens tegen het licht te houden. Daarna zou die omgebouwd kunnen worden tot een echte ‘chambre de réflexion’, die als hoofdtaak heeft de kwaliteit van de wetgeving nader te bezien.

Ideaal lijkt deze oplossing me niet. Ik blijf voorstander van het afschaffen van de Eerste Kamer. Maar als ‘next best’ zou het een uitweg kunnen zijn.