De meest succesvolle nieuwe partij van dit moment is ongetwijfeld JA21. Hoewel ze bij  de Tweede Kamerverkiezingen van maart vorig jaar slechts drie zetels haalde, scoort ze er in de meeste peilingen inmiddels tien of meer. En het einde van het succes is vermoedelijk nog niet in zicht.

JA21 is een afsplitsing van Forum voor Democratie. Twee prominente leden van dit gezelschap, Joost Eerdmans en Annabel Nanninga, richtten de partij eind 2020 op. De naam lijkt een verwijzing naar de voornamen van beide initiatiefnemers, maar betekent formeel: het ‘Juiste Antwoord’.

Eerdmans, die al van heel wat partijen lid is geweest, stond als vierde op de conceptverkiezingslijst van Forum. Nanninga leidde de Eerste Kamerfractie. Een groot aantal (voormalige) FvD-senatoren sloot zich na haar vertrek bij haar aan. Daardoor telt de Fractie Nanninga, zoals ze officieel heet, zeven zetels in de Eerste Kamer. Ook drie Europarlementariërs, enkele tientallen Provinciale Statenleden en een paar Amsterdamse gemeenteraadsleden liepen over. Nanninga behoort overigens eveneens tot de Amsterdamse raadsfractie van JA21.

De reden voor Eerdmans, Nanninga en al die anderen om Forum te verlaten was dat ze genoeg hadden van het racistische gekwek van partijleider Thierry Baudet. Althans: dat was de reden die ze opgaven. Maar het ligt erg voor de hand om te denken dat ze geen heil meer zagen in de wappie-waanzin van de Forum-baas en dat ze diens complotdenken een tikkeltje al te wild vonden. Dat Thierry een racist was, wisten ze al heel wat langer. Eerder nog bedekten ze zijn hoogst dubieuze uitspraken – onder meer dat vriendinnen van hem in de trein zouden zijn lastig gevallen door enkele Marokkanen – met een enorme mantel der liefde.

Eerdmans, Nanninga c.s. moeten tot de conclusie zijn gekomen dat met Baudet in de hoofdrol een invloedrijke Tweede Kamerfractie er niet in zou zitten. De meeste Nederlanders hebben liever niks te maken met openlijk racisme en antisemitisme. Ook denken zij, in tegenstelling tot wat Baudet voortdurend van de daken schreeuwt, dat corona meer is dan een griepje.

Niettemin – zo zullen de JA21-oprichters hebben geredeneerd – willen veel kiezers best op een extreemrechtse partij stemmen. Als je maar niet als een razende om je heen schopt, zoals Baudet en de kompanen die hem trouw zijn gebleven. Ook de PVV van de altijd in de overdrive brullende Geert Wilders zal de gemiddelde kiezer wat te ver gaan.

Kortom: wie wil scoren mag best een oerconservatieve koers varen, als je het er maar niet te dik oplegt. Anti-migrant, anti-Europees, maar wel netjes – dat moet ongeveer het ideaal zijn dat zij voor ogen zagen.

Daarbij heeft JA21 een belangrijke troef: de partij kan – anders dan PVV en Forum – het huidige kabinetsbeleid beïnvloeden. In elk geval kan ze het proberen. Ze beschikt immers over zeven Eerste Kamerleden, genoeg om het gebrek aan senaatszetels bij vier coalitiepartijen goed te maken. Eerdmans – ex-CDA, ex-LPF, ex-EenNL, ex-Leefbaar Rotterdam, om het bij deze opsomming te houden – heeft daar al eens fijntjes op gewezen naar aanleiding van het AOW-plan van het kabinet.

De regeringspartijen willen de oudedagsvoorziening minder laten stijgen dan het minimumloon en de sociale uitkeringen. Om dat voornemen erdoor te drukken komen ze in de Eerste Kamer zes zetels tekort. JA21 kan die leveren, maar eist daarvoor concessies. Eerdmans is op zich tegen de AOW-bezuiniging. Desondanks: ‘Als er een heel strenge migratiewet komt, valt er te praten.’

Mark Rutte (VVD) en Wopke Hoekstra (CDA) zullen daar mogelijk oren naar hebben. Liever waarschijnlijk dan zaken doen met die vervelende ‘linkse wolk’. Maar D66, en naar ik aanneem ook de ChristenUnie, staan pal. Toch, Sigrid en Gert-Jan?

Niettemin zal het AOW-gedonder – en wie weet wat er nog meer volgt in de Eerste Kamer – JA21 electoraal geen windeieren leggen. De partij zal in populariteit blijven stijgen, vrees ik. In de polls groeit ze maar door. Forum krimpt en ook bij de vooralsnog grotere PVV lijkt de rek eruit. Waarschijnlijk worden Rutte en andere liberalen al knap zenuwachtig bij de gedachte aan deze zoveelste poging om het ‘gat op rechts’ te vullen. En anders het CDA wel.