Heel wat mensen geloven in complottheorieën. Ze denken dat corona niet bestaat en dat de overheid via de vaccins greep probeert te krijgen op het gedachteleven van de ingeënten. Of ze zijn ervan overtuigd dat 9-11 een initiatief was van de Amerikaanse overheid. Of ze denken te weten dat er in Washington een pizzarestaurant is waar de elite zich grijnslachend vergrijpt aan kleine kinderen. Enzovoort.

Afgelopen week verscheen er een onderzoek van de European Social Survey over dit verschijnsel. Niet minder dan een vijfde van de Nederlanders blijkt het eens te zijn met de stelling dat wetenschappers ‘bewijsmateriaal verdraaien, verzinnen of verzwijgen’ om de bevolking te misleiden, concluderen deze vorsers op basis van een enquête. Best veel, een vijfde. Al ben ik er niet echt verbaasd over. Het aantal gekken onder ons is helaas aanzienlijk.

Ook Mark Rutte kreeg gisteren tijdens zijn wekelijkse persconferentie de cijfers voorgelegd, met het verzoek erop te reageren. In plaats van te zeggen dat een flink deel van zijn landgenoten nu eenmaal niet goed snik is, zette de premier enige vraagtekens bij de uitkomst. Hij liet weliswaar weten zich zorgen te maken over het feit dat heel wat lieden ‘onzin’ voor waar aannemen, maar vroeg zich ook af of het er wel zoveel zijn. Volgens hem moet je ‘een beetje oppassen’ om te snel conclusies te trekken uit het onderzoek.

Rutte deed dus hetzelfde als degenen die vertrouwen schenken aan samenzweringsdoctrines. Hij twijfelde openlijk aan de uitkomst van wetenschappelijk onderzoek. Volgens mij is dat niet erg effectief als je complottheorieën wilt bestrijden.

Eén ding deed Rutte niet. Hij verwees niet naar de zeer wijdverbreide opvatting dat de wereld is geschapen door een personage dat God heet en dat dit wezen eist dat het aanbeden wordt. Zo niet, dan zal de betrokkene na zijn overlijden streng worden gestraft. Bidt hij (of zij) daarentegen wel voldoende, dan wacht hem (haar)  een rijke beloning, die eeuwig duurt.

Voor deze opvatting bestaat geen enkel bewijs. Je gelooft erin of je gelooft er niet in. Het is je eigen ‘keuze’ – om met Rutte te spreken – of je het ‘onzin’ vindt of niet. Niettemin erkent vrijwel niemand het idee dat een Almachtige het Al bestiert als een complottheorie.  Sterker nog: de Tweede Kamer bestaat voor een flink deel uit aanhangers ervan. CDA, ChristenUnie en SGP hebben hun existentie zelfs officieel eraan te danken. DENK mogen we ook wel meetellen. Trouwens: Rutte gelooft er zelf ook in.