In Friesland gaan ze proberen een coalitie te vormen van BBB,  CDA, ChristenUnie en PvdA. GroenLinks doet niet mee. Nogal vreemd, omdat die laatste twee partijen willen gaan fuseren (pardon: samenwerken). Ik weet wel dat PvdA en GroenLinks alleen hebben aangekondigd in de Eerste Kamer een gezamenlijke fractie te vormen. Verder gaat de band nog niet. Toch lijkt me een alleingang in Friesland nogal strijdig met de geest van de toekomstige krachtenbundeling.

Hoe dit te verklaren? Is er sprake van de regeerbelustheid tegen elke logica in van de PvdA? Of van te veel Prinzipienreiterei van GroenLinks? Ik vind de landelijke kopstukken van de twee partijen er verdacht stil over. Die jubelen alleen maar dat ze elkaar zo aardig vinden.

Natuurlijk: in Friesland is de PvdA een nog min of meer grote partij. Na de BBB eindigde ze daar op 15 maart als nummer 2, met meer zetels dan het CDA of de VVD. Ook met meer dan GroenLinks. Maar is dat een reden die laatste partij zo bruut te laten vallen? In sommige andere provincies is GroenLinks weer groter. Daar laat die partij de PvdA toch ook niet aan haar lot over?

Helemaal uniek is het niet dat een toekomstige fusiepartner zich politiek heel anders opstelt. In 1973 stapten KVP en ARP in het kabinet-Den Uyl, terwijl de CHU in de oppositie ging. Toch vormden ze bij de volgende verkiezingen in 1977 samen het CDA. Dat ging, voor zover ik me kan herinneren, vrij geruisloos.

De CHU haalde bij de laatste verkiezingen waar de partij zelfstandig aan meedeed (in 1972) overigens nog 7 Tweede Kamerzetels. Mocht het CDA dat in 2025 (of wanneer er dan ook verkiezingen plaatsvinden) ook lukken, dan zou partijleider Wopke Hoekstra daar vermoedelijk niet al te ontevreden over zijn, maar dit geheel terzijde.

Terug naar Friesland. De PvdA wil in die provincie dus gaan besturen met CDA en ChristenUnie (twee niet erg verwante partijen, maar ze hebben er vaker mee samengewerkt) en de BBB. Met die laatste partij lijkt me de afstand behoorlijk groot, zo niet onoverbrugbaar.

Toch ziet de PvdA Fryslân (in Friesland moet alles op zijn Fries) de boerenclub wel zitten. ‘Wij willen als tweede partij onze verantwoordelijkheid nemen,’ zegt lijsttrekker Edou Hamstra op de website van de partij. ‘Inhoudelijk zijn er verschillen met de BBB, maar we kunnen elkaar ook op veel dossiers vinden. We willen allebei meer aandacht voor mienskipszin (gemeenschapszin bedoelt ze kennelijk) en de leefbaarheid op het platteland.’

Ook ik vind dat je moet proberen compromissen te sluiten. Toch ben ik benieuwd of ze dat ook gezegd zou hebben als de BBB de verkiezingen niet had gewonnen. In elk geval is er in het stikstofdossier wel een aanmerkelijk onderscheid tussen de twee beoogde coalitiepartners, waarvan er één nogal populistische standpunten inneemt. Of zouden ze daar bij de PvdA Fryslân anders over denken?