Zaterdag was er op de nationale protestweide een demonstratie tegen het geweld tegen vrouwen in Iran. Misschien heb ik niet goed gekeken maar op het Haagse Malieveld heb ik onder de naar schatting 1000 deelnemers geen vrouwen met een hoofddoek ontdekt. Je moet daar vast geen verstrekkende conclusies aan verbinden. Misschien hadden die vrouwen geen tijd,  hadden ze het te druk met het lezen in de koran en waren ze ‘in de geest’ wel met en bij de vervolgde Iraanse zusters. Maar toch, het roept vragen op.

Inmiddels hebben in het Westen tientallen vrouwen in de categorie bekend/beroemd de schaar in hun kapsels gezet. Actrices, tv-presentatrices, influencers en bij ons zelfs de minister van justitie, Dilan Yesilgoz (VVD). Ze vonden het zelf vast een pracht gebaar, kijk ons eens solidair wezen, maar met een bezoek aan de kapper is de schade neem ik aan makkelijk te repareren. En als zoveel symbolische gestes stelde het niet veel voor en leidde het af van het echte probleem.

De Iraanse zedenpolitie heeft het niet gemunt op het haar van de vrouwen. De 22-jarige Mahsa Amini werd niet doodgeslagen omdat haar haar niet goed zat. Ze moest dood omdat haar hoofddoekje niet goed zat. Ze had de voorschriften van de ayatollahs genegeerd. En daarom is het hoofddoekje het symbool van onderdrukking en wordt het massaal verbrand. Dat is niet zonder gevaar. Niemand kent het juiste aantal maar sinds het begin van de demonstraties zijn honderden, mogelijk duizenden vrouwen opgepakt. Sommigen hebben het protest met hun leven moeten bekopen.

Het staat iedereen vrij om zijn hoofd te bedekken zoals hij of zij wil. In het voetbalstadion zetten oranjefans een plastic klomp of kaas op hun harses. Dat kun je lachwekkend vinden, maar zo willen ze ‘onze jongens’ steunen. Ze doen dat vrijwillig en er is geen politieman die hen op de vingers tikt als de klomp of kaas niet goed zit. Het is onschuldig en ik kan me voorstellen dat sommige mensen later gegeneerd naar foto’s kijken waarop ze zo’n ding op het hoofd hadden.

Met een hoofddoek van moslim-vrouwen ligt dat anders. Als ze het zelf, uit vrije wil, omknopen en niet omdat het van de mullah of de familie moet, kan je er moeilijk bezwaar tegen maken. Ik vind een boerka of nikab geen verrijking van het straatbeeld, maar soit. Als iemand er zo bij wil lopen, moet ze het zelf weten. Al lijkt het mij bij warm weer geen pretje.

Zoals gezegd, wordt de grens overschreden als het moet. Er bestaat een hele literatuur van en over vrouwen die vertellen wat hen bij weigering is overkomen. Het is vaak huiveringwekkende lectuur. Uitstoting door de familie, een non-person worden in de gemeenschap, is nog het minste. De islam wordt vaak voorgesteld als een humane religie, maar een god uit wiens naam dit, en nog veel erger, gebeurt, zie nu Iran, is geen humane god.

In de polder hebben we ons de afgelopen 100 jaar geleidelijk weten te ontworstelen aan de dwang, soms zelfs regelrechte terreur, van meneer pastoor, de dominee en de ouderling. De culturele revolutie van de jaren 60 van de vorige eeuw was niet in alle opzichten een succes, maar de ontkerstening was een zegen. Wie wilde kon natuurlijk de mis en de dienst blijven bezoeken, maar het hoefde niet meer. Meneer pastoor en de dominee konden niet langer voorschrijven hoe jij diende te leven. Je werd niet langer door de buren met de nek aangekeken als je op zondag liever ging zwemmen, voetballen of het gras ging maaien. Dat deden ze zelf ook. Voor hele volksstammen was het een bevrijding.

Nu hebben we nog steeds een religie in ons midden die voorschrijft hoe Fatima en Mo moeten leven. Nogmaals, gelovigen moeten dat zelf weten. Maar wat ze niet mogen is Fatima en Mo het leven soms letterlijk onmogelijk maken als ze niet langer naar de moskee willen, geen boerkini aan willen bij zwemles en buiten de gemeenschap willen vrijen. Dat is in strijd met hoe we hier leven.

Buitenstaanders kunnen de emancipatie binnen een religieuze groep natuurlijk maar beperkt beïnvloeden. We kunnen ‘afvalligen’ helpen en opvangen en justitie moet ingrijpen als de scherpslijpers de wet overtreden. Maar uiteindelijk moet de gemeenschap het zelf doen.

Een aantal jaren geleden hoorde je regelmatig opbeurende verhalen over een Europese islam. Die Europese versie zou zich op den duur aanpassen aan de dominante omringende cultuur. Minder strikt in de leer en liberaler in de dagelijkse omgang. Daar werd altijd bijgezegd ‘met behoud van eigen identiteit’. Als je afgaat op wat er met de andere kerken is gebeurd, zou de islam op den duur verwateren en haar greep op de gelovigen verliezen. Wel ramadan, suikerfeest en andere evenementen maar niet langer de ijzeren vuist van de mullah. Of dat daadwerkelijk gaande is, daar komt een buitenstaander moeilijk achter. Waarschijnlijk gaan er een paar generaties overheen, als het al gebeurt.

Wat je, denk ik, hoe dan ook moet laten, is het tegenwerken van de emancipatie. Zoals radicale feministes in hun ideologische verdwazing menen te moeten doen. Hoe ze het bij mekaar weten te redeneren, gaat mij boven de pet, maar het dragen van een hoofddoek is voor hen juist een bewijs van emancipatie. Meestal komt dat uit de koker van dames die zoals de schrijfster Lale Gul zegt, geen notie hebben van waar ze het over hebben. Hun invloed is natuurlijk verwaarloosbaar, het is een sekte, maar ik kan me voorstellen dat Gul en andere ervaringsdeskundigen het voelen als een trap in de rug.

Maar goed, hoe kun je solidair zijn met de Iraanse vrouwen? Een bescheiden suggestie: ga naar de winkel en/of bestel op het internet zoveel mogelijk boerka’s, chadors, hijabs en nikabs. Ga ermee naar het Malieveld en gooi ze op een grote hoop. En dan, denkend aan Mahsa Amini, de fik erin.

 

Zie ook: anti-hoofddoek protest in Iran