De eerste opgave van een regering in oorlog is het hoofd koel te houden. De Israëlische bevolking is na de pogrom van 7 oktober in alle staten en een buitenstaander mag en kan niet anders verwachten. Rond de 1400 doden, sommigen ongekend gruwelijk afgeslacht, en meer dan 200 gijzelaars. Daar gaat het bloed van koken.

De regering in Jeruzalem moet natuurlijk rekening houden met de woede, wraakgevoelens en de roep om nu voor eens en altijd af te rekenen met Hamas. Wanneer de schok zo diep zit, de ontzetting zo groot is en de emoties zo hoog oplaaien, vergt het tijd om enigszins op adem en tot bezinning te komen. Dat is nog maar de eerste fase van een traumaverwerking die ongetwijfeld jaren gaat duren.

Tegelijk moet de regering zich niet laten meeslepen in de collectieve woede en niet overgaan tot onbesuisd activisme. Er moesten represailles volgen op de Hamas-terreur, dat was en is onvermijdelijk, maar die mogen onder geen beding de eigen zaak schaden. Ze moeten ‘proportioneel en effectief’ zijn. ‘Vermijd de fouten die wij na de aanslagen van 11 september hebben gemaakt’, aldus Joe Biden tegen premier Benjamin Netanyahu tijdens zijn bezoek aan Jeruzalem. Het was het advies van een gelouterde ervaringsdeskundige.

Of het advies van de Amerikaanse president is doorgedrongen tot de Israëlische regering, weten we niet. Er zijn signalen die daarop wijzen. Het grondoffensief dat Hamas definitief moet uitschakelen, is nog niet begonnen. Aan de andere kant gaan de moordende bombardementen en de blokkades onverminderd door. Volgens Hamas zijn er inmiddels meer dan 5700 Palestijnen omgekomen, onder wie honderden kinderen. Het is een humanitaire catastrofe, de ‘internationale gemeenschap’ staat op haar achterste benen en dat is slechte pr voor Jeruzalem.

De regering zou bovendien nog geen plan hebben voor ‘de dag na de vernietiging van Hamas’. Hoe denken ze een platgebombardeerde kaalslag met ruim 2 miljoen inwoners te besturen? Gaan ze het zelf doen? Willen ze het overlaten aan de corrupte Palestijnse Autoriteit die de gebieden op de westelijke Jordaanoever al niet kan controleren? Of wordt het uitbesteed aan de VN? Er zal ongetwijfeld aan een plan worden gewerkt, maar of het realistisch is, wordt volgens de zakenkrant the Financial Times in elk geval in Washington sterk betwijfeld. Een airconditioned kantoor alleen is niet voldoende voor een koel hoofd.

Hoe wrang het ook klinkt, maar de regering van Netanyahu zou een voorbeeld moeten nemen aan de grote vijand. Je kunt Hamas van al het kwaad op deze wereld beschuldigen, maar niet dat ze hoofd niet koel weten te houden. Je kunt je afvragen of de pogrom in deze omvang gepland was, maar er zat een idee achter: zoveel mogelijk dood en verderf zaaien. Dat de bevolking in Gaza de volle laag zou krijgen van de Israëlische tegenterreur, was ingecalculeerd. Zoals ze er ook zeker van waren dat Jeruzalem in blinde razernij zou overreageren en de aanvankelijke sympathie en goodwill zou verspelen.

Het huzarenstuk is dat Hamas nu ook in vrijwel het hele Westen de underdog en het slachtoffer is. Duizenden mensen gaan in Amsterdam, Berlijn en Londen de straat op voor een islamistische terreurorganisatie. En het zijn niet alleen de gebruikelijke pleitbezorgers van de Palestijnse zaak, antisemieten en opgewonden ‘jongeren met een migratieachtergrond’. In Den Haag ondertekende een paar honderd ambtenaren een brief aan de regering met de beschuldiging dat haar eerste reactie eenzijdig en pro-Israel was. In sommige steden durfde de burgemeester niet de Israëlische vlag half stok te hangen. Joden wordt aangeraden zonder keppeltje en andere zichtbare herkenningstekens het huis te verlaten.

De grootste slag sloeg Hamas met de ‘aanval’ op het ziekenhuis in Gaza. Onmiddellijk wezen de vingers naar Jeruzalem. Het was een bomaanval door de Israëlische luchtmacht met naar schatting 500 doden. De BBC, New York Times, Volkskrant en andere media van naam namen die versie klakkeloos over. Het eerste gebod, verificatie van een bericht alvorens het de wereld in te sturen, werd aan de laars gelapt. Na onafhankelijk onderzoek bleek dat een afgezwaaide raket van Islamitische Jihad, een rivaal van Hamas, hoogstwaarschijnlijk de ravage had aangericht. Ook het aantal slachtoffers was zwaar overdreven. De Israeli’s waren onschuldig maar kochten er niets voor.

Voor Hamas was het een ongekende coup. Arabische staten die zich voor zover mogelijk neutraal hadden opgesteld, moesten uit angst voor de eigen bevolking kleur bekennen. De top in Amman met Biden, de Jordaanse koning Abdullah, de Egyptische president al-Sisi en de Palestijnse leider Abbas, ging niet door. Een militaire mislukking, een afgezwaaide raket, werd een diplomatieke triomf.

Zijn grootste triomf is dat Hamas met de pogrom de Palestijnse kwestie weer ‘op de kaart heeft gezet’. De wereld, inclusief de Arabische vrienden, had  zijn belangstelling verloren en sommige vrienden zochten zelfs toenadering tot Jeruzalem. Alleen Hamas’ bondgenoot Iran bleef er brood in zien, om onrust te stoken en zijn doel, de hegemonie in de regio, dichterbij te brengen.  En inderdaad, Hamas kan zeggen dat zijn rekening is opgegaan en dat het Israel diplomatiek, psychologisch en propagandistisch een zware slag heeft toegebracht. Maar de ‘Zionistische entiteit’, kan ze niet vernietigen. En de eigen bevolking betaalt de prijs. Met kille, cynische berekening win je misschien een slag, misschien zelf een oorlog, maar de eindoverwinning blijft buiten bereik.