Kiezers die niet weten welk hokje ze op 22 november rood moeten kleuren kunnen sinds gisteren weer terecht bij de Stemwijzer. Als ze nog een paar dagen wachten is ook het Kieskompas beschikbaar. En ongetwijfeld zijn er nog veel meer mogelijkheden om er online achter te komen waarop je het beste kunt stemmen.

Persoonlijk ben ik nogal terughoudend met het gebruik van deze digitale mogelijkheden. Helemaal sinds ik –  jaren geleden alweer – iemand heb gekend die zichzelf als volstrekt ongelovig beschouwde. Ondanks zijn atheïstische levenshouding kreeg deze persoon van de Stemwijzer het advies om op de ChristenUnie te stemmen. Of van het Kieskompas, of van een van de concurrenten, dat ben ik vergeten.

Blijkbaar is het systeem niet zo verfijnd dat dergelijke ongelukken te vermijden zijn. Er zijn trouwens ook gevallen bekend van politici die een Stemwijzer invulden en daarbij een andere voorkeurspartij toebedeeld kregen dan die waar ze zelf actief voor waren.

Het uitgangspunt van een Stemwijzer (of hoe de varianten zich ook mogen noemen) is simpel. Je krijgt een aantal vragen te beantwoorden (meestal 30). Die zijn gebaseerd op het verkiezingsprogramma. Uit de antwoorden (‘ja’ of ‘nee’) leidt de computer af welke partij je voorkeur heeft.

De makke van dit systeem lijkt me dat een verkiezingsprogramma niet zomaar in 30 stellingen is samen te vatten. De meeste programma’s tellen minimaal een pagina of 50. (Dat van D66 bijvoorbeeld bevat er deze keer niet minder dan 231). Iedereen snapt dat je aan een dergelijke gecompliceerde inhoud geen recht doet met 30 vragen.

De digitale stemhulpen houden er bovendien onvoldoende rekening mee dat partijen niet alles wat ze voorstellen even belangrijk vinden. Wie tegen het koningshuis is (niet opgenomen in de Stemwijzer overigens) zou voor PvdA-GroenLinks kunnen kiezen. Want die partij is volgens haar program voorstander van een republiek. Maar mocht de club van Frans Timmermans in de kabinetsformatie terechtkomen, dan zal deze belofte vrijwel onmiddellijk sneuvelen. Timmermans heeft zelfs al met zoveel woorden gezegd dat dit punt ‘geen prioriteit’ heeft. Ik denk ook niet dat kiezers hun stemgedrag zullen laten bepalen door de vraag of de monarchie afgeschaft dient te worden. Wie op PvdA-GroenLinks stemt heeft daarvoor andere motieven dan dit in de praktijk toch onhaalbare idee.

Stemwijzers laten verder de reden buiten beschouwing waarom veel kiezers op een bepaalde partij stemmen. Die kan er best in gelegen zijn dat iemand de persoon van de lijsttrekker wel sympathiek vindt. Of omdat het in de familie traditie is altijd op een bepaalde partij te stemmen.

Ik heb niets tegen digitale adviezen als je die beschouwt als een geintje. Ga je ze serieus nemen dan leidt dat al snel tot een onverantwoorde versimpeling van de politieke realiteit. Denk liever zelf na in plaats van blind op de Stemwijzer te vertrouwen.