Al maanden vraagt de Oekraïne zijn westerse bondgenoten om zware tanks. Dat verzoek werd altijd ‘vriendelijk maar beslist’ afgewezen op voornamelijk logistieke en technische gronden. Het zou lang duren om Oekraïense soldaten op te leiden, dat gold ook voor het aanleggen van service-en reparatiepunten: de Amerikaanse Abrams bijvoorbeeld rijdt op gas in plaats van de gebruikelijke diesel. Over de merites van die argumenten kan ik niet oordelen. Maar het belangrijkste argument was politiek. Het Westen wil niet in oorlog raken met Rusland, een atoomstaat. Kiev moest zich redden met oude opgelapte Russische tanks en wat hen op het slagveld in handen viel.

Nu schijnt er sprake te zijn van een kentering. Vorige week besloten de Fransen, Amerikanen en Duitsers al lichte tanks te leveren. De Britten zouden nu met zwaarder kaliber willen komen, de Challenger 2. En in Washington gaan steeds meer stemmen op om de Abrams toch naar de Oekraïne te sturen.

De grote afwezige in dit rijtje is de Duitse Leopard 2. Volgens experts is dat voor de Oekraïne in alle opzichten de meest geschikte tank. In Europa hebben 13 landen, waaronder Nederland (gehuurd van Duitsland), de Leopard, waardoor snelle levering mogelijk is en eventuele logistieke problemen makkelijker op te lossen zijn. De Polen hebben inmiddels het initiatief genomen om met de andere 12 een ‘pool’ te vormen om Kiev de gevraagde Leopards te leveren. Het zou om 200 tanks gaan, twee brigades.

Als dat initiatief daadwerkelijk van de grond komt, zouden de Oekraïners in het voorjaar in staat moeten zijn een Russisch offensief af te slaan en zelf bezet gebied te heroveren.  Omdat iedereen ook in het Westen gebaat is bij een snel einde van de oorlog, lijkt levering een voor de hand liggende stap. Als Kiev dankzij nieuwe wapens Moskou verder in het nauw drijft, versterkt dat zijn positie bij eventuele onderhandelingen.

Je hoeft geen gediplomeerd strateeg te zijn om te zien dat dit hout snijdt. Alleen, politieke overwegingen wegen ook dit keer zwaarder. Als onderhand gebruikelijk in deze oorlog trappen de Duitsers op de rem. Berlijn weigert Leopards, een Duitse tank nota bene, te leveren. En als Duitsland niet toestemt, mogen de andere landen volgens Duitse bepalingen in zake wapenexport niet leveren.

Sinds het begin van de oorlog is het Duitse standpunt dat de NAVO geen oorlog met Rusland moet riskeren. Bondskanselier Olaf Scholz hield een paar dagen na de Russische invasie een ‘historische rede’. De bondgenoten konden ervan overtuigd zijn dat Duitsland zijn illusies over Rusland als partner had afgeschud. Berlijn ging zijn verwaarloosde strijdmacht moderniseren en herbewapenen. De afhankelijkheid van Russisch gas, olie en kolen zou verminderd worden. En Kiev kon rekenen op de steun van het belangrijkste land in Europa. Daar was iedereen in het Westen, en vooral in Oost-Europa met zijn in de geschiedenis gewortelde scepsis over Duitse intenties, aangenaam door verrast. Duitsland was wakker. Maar toen de daden bij het historische woord moesten worden gevoegd, stond Berlijn opvallend vaak achter in de rij.

Ook nu met de levering van Leopards. Scholz en zijn sociaaldemocratische SPD houden voet bij stuk. De argumenten zijn inmiddels afgesleten tot een mantra. Escalatie van de oorlog, – kernoorlog! -, moet ten alle tijden voorkomen worden. En een Duitse ‘Alleingang’ is taboe. Dat laatste is een vijgenblad dat de gebrekkige logica niet kan bedekken. Als andere Europese bondgenoten wel Leopards willen leveren, is volgens Bartjens van een Alleingang geen sprake.

Scholz is leider van een coalitie met de Groenen en de liberale FDP. Terwijl de SPD constant knopen telt en draalt, willen de liberalen en Groenen wel Leopards leveren. En wel zo snel mogelijk. ‘Het is een signaal aan Poetin, dat we achter de Oekraïne blijven staan’, aldus een prominente Groene parlementariër. Vice-kanselier Robert Habeck (Groen) sluit levering evenmin uit maar de SPD blijft dwars liggen. De sociaaldemocraten wijzen erop dat Duitsland Kiev met veel militaire en financiële hulp heeft ondersteund. Dat klopt inderdaad. Berlijn kwam moeizaam op gang en nu hebben ze er redelijk de vaart in. Maar over de levering van de Leopards valt ondanks druk van de bondgenoten (nog) niet te praten.

Scholz weet zich verzekerd van de steun van de meerderheid van de bevolking. De Bildzeitung, de grootste krant van het land en de beste barometer van de Duitse gemoedstoestand, publiceerde afgelopen zondag een peiling waaruit blijkt dat 38 procent voor en 50 procent tegen levering is. Volgens eerdere peilingen staan de Duitsers in meerderheid nog achter de Oekraïne. Het hielp dat ze zonder grote problemen de winter door zijn gekomen, maar met name in het oosten, de voormalige DDR, kan de stemming vrij snel omslaan. De oorlog in de Oekraïne is voor veel Oost-Duitsers niet hun oorlog.

De rol van Scholz blijft vragen oproepen. Wil of kan de kanselier geen leiding geven? Over de afloop van de oorlog heeft hij zich nooit helder uitgesproken. Vladimir Poetin ‘mag de oorlog niet winnen’ maar een ondubbelzinnige steunverklaring voor een overwinning van Kiev kan je dat moeilijk noemen. Nu mag je een regeringsleider niet kwalijk nemen dat hij zijn land buiten een conflict en helemaal buiten een oorlog wil houden. De vraag is alleen of Scholz verder nog ideeën heeft die op een strategie lijken. Wil hij Kiev onder druk zetten om zo snel mogelijk met Moskou te onderhandelen? Ziet hij het risico dat, hoe langer de oorlog duurt, hoe moeilijker het wordt de rijen in het Westen gesloten te houden? Dat Moskou daardoor uiteindelijk toch zou kunnen winnen? Het zijn vragen waarover men zich in Washington, Brussel, Warschau en natuurlijk Kiev, ongetwijfeld het hoofd zal breken.