Zou een kabinetsformatie sneller gaan als de koning nog op de regisseursstoel zat? Sommige politieke partijen denken van wel. Vooral behoudzuchtige, zoals de VVD, het CDA en de SGP, verwachten er wonder wat van als het staatshoofd weer de (in)formateurs zou kunnen benoemen. Dat was tot 2012 het geval. Toen kreeg de Tweede Kamer het voortouw in het formatieproces.

Maar dat de vorst(in) ‘boven de partijen staat’, zoals de voorstanders van een koninklijke terugkeer bij de vorming van een kabinet beweren, lijkt mij grote onzin. De koning (of koningin) is niet objectiever dan de rest van de bevolking. Hij (of zij) mag trouwens ook bij verkiezingen gewoon stemmen, al schijnt Willem-Alexander dat niet te doen, evenmin als zijn moeder. Ongetwijfeld hebben ze wel een voorkeur, naar ik aanneem iets in de conservatieve hoek.

Koningin Juliana ging wél stemmen. Zij zou een zwak voor de PvdA hebben gehad, al is dat niet bewezen. Haar voorgangers neigden vooral naar rechts. Politiek volledig neutrale mensen bestaan niet.

Desondanks is het beeld over een onbevangen vorst hardnekkig. Stel nu eens dat hij (zij) opnieuw mocht bepalen wie er informateur werd. Zou het hele proces dan allemaal niet wat vlotter verlopen?

Voor die gedachte is wel enige grond. Immers: de twee langste formaties uit de politieke geschiedenis, die van 2017 en 2021, vonden plaats toen de vorst zich nergens meer mee mocht bemoeien. Kan hij niet toch….?

Laten we eens naar de huidige formatie kijken. Had Willem-Alexander Ronald Plasterk aan het werk gezet om uit te zoeken of een samenwerking tussen PVV, VVD, NSC en BBB levensvatbaar is? Lijkt mij nogal onwaarschijnlijk. Onze monarch moet niets hebben van populistische partijen, zo blijkt uit zijn kerstboodschappen en andere persoonlijke toespraken.

Vermoedelijk had hij dan ook iemand gevraagd te kijken of een ‘normale’ meerderheidsregering mogelijk was van GroenLinks-PvdA met VVD, NSC en D66. Misschien wel Herman Tjeenk Willink. Die heeft elk geval voor zijn terugkeer in de formatie gepleit. Een royalist dus.

De leden van GroenLinks-PvdA hebben weliswaar een resolutie aangenomen om de monarchie af te schaffen, maar partijleider Frans Timmermans liet meteen in nauwelijks verhulde termen weten dat hij die niet zou uitvoeren.

Van de gesprekken van Tjeenk (of wie dan ook) was natuurlijk niets terecht gekomen. Timmermans wil niet, en VVD, NSC en BBB willen helemaal niet.

Niettemin zouden met deze verkenningsronde enkele weken verloren zijn gegaan. Daarna zou Willem-Alexander met tegenzin alsnog iemand hebben gevraagd om de komst van een ultrarechts kabinet te onderzoeken.

Of hij op het idee was gekomen Plasterk als verkenner en informateur te installeren blijft de vraag. Plasterk is immers (in naam) lid van de PvdA. Misschien zou hij door Wilders zijn aanbevolen. Maar ik sluit niet uit dat Willempie zou denken dat Geblondeerde Geert een grapje maakte dat hij niet begreep.

Ik denk dat de formatie die nu bezig is eerder langer geduurd zou hebben dan korter als de vorst de leiding had gehad. Dat ze de afgelopen jaren zoveel tijd in beslag nam kwam vooral door de politieke versnippering.