Er was eens… lang, heel lang geleden, toen er nog geen sprake was van internetbanken in het park en zwijgende mensenmassa’s starend op platte rechthoekige lichtbakjes, een jongere versie van mezelf. Die versie was, beduidend meer dan nu het geval is, telegeleid gestuurd door het mannelijk hormoon. Dit hormoon wordt niet voor niets testosteron genoemd. De aandachtigen onder u merkten vrijwel onmiddelijk op dat deze Latijnse benaming begint met “test”. Het is bijgevolg zaak om dit enkel als werkwoord te interpreteren. Vergeet “osteron” want er dient “getest” te worden. Maar hoe begin je eraan? Je “lummelt” wat af in het begin, dat verzeker ik u. Gelukkig was er nog geen sprake van – me too – want dat zou nefast geweest zijn voor die prille ontdekkingstocht van me. Ik was een trage, verlegen debutant, niet alles verliep met “horten en stoten”. En inderdaad, om vakman te kunnen worden moet je eerst stage doorlopen. Tijdens praktijklessen beschouwde ik de oefening dikwijls te snel als klaar en “droop” ik gefrustreerd af.



Nu, bijna een halve eeuw later en met pakken ervaring is die testfase een vage herinnering geworden. De praktijk lost de “hoge” verwachtingen van destijds niet meer in. Je zoekt andere uitdagingen, je verkent andere horizonten. Neem nou Oezbekistan. Nee, ik heb geen plannen om naar Tashkent of Samarkand te reizen, toch niet in dit huidige leven. Oezbekistan is gewoon een andere horizon, vandaar. Horizonten zijn ideale bruggetjes tussen hier en ginder en in teksten zoals deze. Bovendien woont de in Tashkent geboren Bakthiyor Umarov in Oezbekistan. Lees wat hij over dit land zegt:



Uzbekistan is an amazing country; it is ancient and beautiful like a tulip. The culture of Uzbekistan is as diverse as the patterns of a bright carpet. Our history has allowed people here to learn to appreciate the simple things: a water source, the shade of a tree where you can hide.’ – Bakhtiyor Umarov


Hij waardeert de schaduw van een boom en een sprankelende waterbron. Sterk toch. Geen geouwehoer hier over de kleine dingen des levens, geef hem de schaduw van een boom. Enkel oude mannen die niet meer geplaagd worden door de drang naar reproduktie hebben zulk een (bronwater) klare kijk op het leven. Zie ze samen zitten keuvelen over “mannenzaken”, zie hun genegenheid voor hun vechthanen, de trots in hun ogen over de fruitoogst en die kanjer van een zonnebloem.


Bakhtiyor en ik zijn zielsverwanten. Zijn kleurrijke schilderijen vatten het allemaal perfect samen. De relatie met vrouwen is voor een oudere Oezbeek gelijkaardig met die van vijfenzestigplussers van deze contreien. Hij beeldt het evenwel haarscherp uit. De gelaatsuitdrukkingen van de geportretteerde heren en dames zeggen meer dan duizend woorden. De Encyclopedia Britannica zit erin vervat.

Ik, ik ga straks in de schaduw van een boom zitten nadenken over het feit of ik slaagde in de aartsmoeilijke oefening om het tegelijkertijd te hebben over 1) testosteron en 2) voorstellen van een Centraal-Aziatische kunstenaar met humor.


Bakhityor Umarov (1963) studeerde aan het prestigieuze Ostrovsky Theater en Art Institute in Tasjkent (1986-91).