Misschien komt er toch een ultrarechts kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB. Pieter Omtzigt, de partijleider van NSC, is namelijk gedraaid. Een paar dagen terug nog wilde hij beslist niet samenwerken met PVV-leider Geert Wilders wegens de grote staatsrechtelijke verschillen tussen hen beiden. Hij zou nooit in een kabinet stappen waarin de PVV zat, liet hij weten aan iedereen die het noteren wilde. Hooguit wilde hij een minderheidskabinet steunen.

Maar Sint Pieter is radicaal van mening veranderd. Hij wil nu ‘in principe’ wel verder praten over een regering van de vier partijen. Voorwaarde is – als ik hem tenminste goed begrijp, wat bij Omtzigt niet altijd meevalt – dat het een extraparlementair kabinet betreft.

Over dat begrip is de laatste tijd al heel veel geschreven, zodat ik het inmiddels helemaal niet meer snap. Wat ik er wel van begrepen meen te hebben is dat een extraparlementair kabinet geen duidelijke binding heeft met de Tweede Kamer.

Is zoiets mogelijk? Het kabinet-Den Uyl gold als extraparlementair omdat twee partijen (de KVP en de ARP) zich er formeel niet aan hadden gebonden. Ze leverden wel ministers aan deze ploeg. Van wie er één na enkele jaren lijsttrekker werd van het CDA, de fusieclub waarin ze na enkele jaren zouden opgaan. Eigenlijk waren ze dus toch gebonden. Niet dan?

Je kunt er lang en breed over discussiëren, maar toen KVP en ARP er geen zin meer in hadden was het meteen afgelopen met het kabinet. Den Uyl zag zich genoodzaakt het ontslag van zijn regering in te dienen.

Zo zal het, neem ik aan, ook gaan met het kabinet van Wilders. Om te beginnen zal die niet premier worden, want dat geeft hem te veel verantwoordelijkheid om de ploeg bij elkaar te houden. Bovendien gaat Wilders liever tekeer in de Tweede Kamer dan in het Torentje compromissen te bedenken. Daar komt bij dat hij zijn volstrekt onervaren fractie niet alleen kan laten, want dan gebeuren er waarschijnlijk ongelukken.

Maar ook al krijgt Wilders officieel niet de leiding van deze ministersploeg, hij blijft wel de baas. De kiezers zullen hem zien als de eerstverantwoordelijke. Faalt het kabinet (bijvoorbeeld doordat het zijn beloftes niet weet waar te maken) dan zal het electoraat met Wilders afrekenen.

Dat neem ik tenminste aan. Helemaal zeker is het niet. In Amerika heeft Donald Trump een overduidelijk potje gemaakt van zijn presidentschap, maar het ziet er niet naar uit dat hem dat veel aanhangers heeft gekost.

Hoe dan ook: als de kiezers zien dat Wilders en zijn partij het niet kunnen, is de kans aanwezig dat ze hem in het stemhokje ter verantwoording roepen. Dat zal – hoop ik – al vrij snel gebeuren. Het vorige kabinet waarin Wilders een (gedoog)rol speelde, zat missionair niet langer dan ongeveer anderhalf jaar. Aan zo’n termijn moet je ook deze keer denken.

Maar eerst moet dat kabinet er komen. Formateur Kim Putters heeft de onderhandelaars alvast volgende week naar De Zwaluwenberg in Hilversum gedirigeerd. Daar moet het blijkbaar allemaal gebeuren.

Tenzij Pieter opnieuw draait natuurlijk. Met hem weet je het nooit, want het is bepaald niet de eerste keer dat hij opeens van mening verandert.