De harmonie in de polder wordt momenteel verstoord door een tweedeling die het gevolg zou zijn van corona. Het lijkt wel of de samenleving gespleten is in twee groepen die niets meer met elkaar gemeen hebben. Het is wappies versus gevaccineerden. Vooral van wappiekant is het ontaard in een heftige en soms bloedige stammenstrijd. Via de sociale media, demonstraties en rellen wordt die strijd op de spits gedreven. Daarbij valt op, hoe passief de regering is. Nog geen 2 G, laat staan een vaccinatieplicht zoals in Oostenrijk wordt ingevoerd en in Duitsland op komst is. Want de tweedeling mag ‘niet nog dieper’ worden. ‘De boel moet bij elkaar gehouden worden’.

Bij tweedeling ben je geneigd te denken aan twee ongeveer even grote groepen. Daar is hier geen sprake van. Een kleine minderheid terroriseert de meerderheid en slaagt er opnieuw in het land goeddeels lam te leggen. Daarom is het gebruik van deze term misleidend. ‘Tweedeling’ is een eufemisme geworden dat de consideratie met de wappies moet rechtvaardigen. Individuele, rel schoppende wappies krijgen snelrecht aan de broek, maar met de wappies als collectief weet men zich geen raad.  Het lijkt erop dat ze zoveel mogelijk ontzien moeten worden, ook al stromen de ziekenhuizen en ic’s vol als nooit te voren.

Door al die aandacht krijg je soms de indruk dat de wappie-tweedeling een nieuw fenomeen is. Dat het virus een tot nog toe onbekende breuk in de samenleving heeft blootgelegd. De krankjorume complottheorieën en de lynchpartijen op de sociale media zijn in deze omvang vermoedelijk niet eerder voorgekomen. Maar dat is vooral het gevolg van de vlucht die facebook, twitter, Instagram en Telegram hebben genomen. The medium is hier inderdaad the message.  En daardoor zou je bijna vergeten dat het wappie-isme niet meer is dan een loot van het populisme.

Het populisme bloeit op in tijden van crisis. Dat was zo bij de financieel-economische crises van 10 jaar geleden, de vluchtelingencrisis van 2015/16 en nu bij corona. Bij grote delen van de bevolking laait dan het altijd smeulende wantrouwen op jegens de regering en haar instanties. Gehaaide (Geert Wilders) en minder gehaaide (Thierry Baudet) demagogen spelen hier op in en weten het te framen als een strijd tussen ‘het volk’ en ‘de elite(s)’. Dat zie je nu ook weer met corona. Wilders houdt zich voor zijn doen redelijk gedeisd, maar Baudets Forum voor Democratie (FvD) is inmiddels de wappie-partij geworden. Inclusief de even krankzinnige als smakeloze vergelijking van wappies met de door de nazi’s vervolgde Joden.

Ze maken daarbij ongegeneerd misbruik van de fouten die een regering onvermijdelijk maakt in een crisis die niemand zag aankomen en waar dus niemand op voorbereid was. Maar het gaat veel verder dan de terechte kritiek op het gestuntel van Mark Rutte en Hugo de Jonge. Met name Baudet roert graag in de antidemocratische heksenketel. Het zou beroerd gesteld zijn met de weerbaarheid van onze democratie als een dwaas als Baudet in staat is haar te ondermijnen. De Forum-leider is geen Donald Trump en FvD is niet de Republikeinse Partij. De democratie staat hier toch wat steviger in de schoenen, ook omdat het reservoir aan dwazen nog steeds veel kleiner is.

Een van de kenmerken van de democratie is dat de meerderheid rekening houdt met de minderheid en niet over haar belangen en gevoeligheden heen walst. Dat is de basis van de rechtsstaat en verankerd in de grondwet. Maar er is ook nog zoiets als de tolerantieparadox, een begrip uit de koker van de filosoof Karl Popper. Een staat kan van zijn leven geen partij of beweging tolereren die de rechtsorde omver wil werpen. Als ze dat om welke reden ook toch laat gebeuren graaft ze haar eigen graf. De Duitse sociaalpsychologe Pia Lamberti die gespecialiseerd is in complottheorieën en hun aanhangers is er niet gerust op.

In een interview met het weekblad Der Spiegel zei Lamberti dat de wappies wel degelijk een gevaar zijn voor de democratie. “Die groepen worden georganiseerd door lieden die de democratie willen afschaffen”. En: “ze zijn bereid geweld te gebruiken”. Goed, zult u zeggen, dat is Duitsland. Daar zijn ze door het bruine verleden altijd extra gevoelig voor dit soort bewegingen. Niettemin, de extreemrechtse Alternative für Deutschland  (AfD) die als wappie-partij aan de Bondsdagverkiezingen deelnam, verloor een paar procent. Misschien is Lamberti overbezorgd en zal het bij ons in de polder zo’n vaart niet lopen. Een beweging die het moet hebben van leiders als Willem Engel en Thierry Baudet valt moeilijk serieus te nemen. Toch zou het niet gek zijn als Rutte, De Jonge  en de redelijke partijen in de Tweede Kamer haar vermaning in de oren knopen: ‘de samenleving moet nu grenzen trekken in plaats van steeds de hand reiken’.

Dat betekent dat je bij coronamaatregelen binnen de grenzen van de wet niet langer rekening houdt met de wappies. Zodra deze golf voorbij is, en dat kan duren met de nieuwe omikron-variant, 2 G en een vaccinatieplicht invoeren. De weifelaars hebben de keus, door een prik te halen zetten ze de eerste stap over de kloof met hun gevaccineerde medeburgers. Voor de harde kern betekent het dat ze zich willens en wetens buiten de samenleving plaatsen. Een regering die zich dan nog laat koeioneren,  verspeelt ook de laatste resten respect, gezag en vertrouwen.