Na Vladimir Poetin zien we nu weer een Sterke Man dramatisch falen. Poetin begon een oorlog met Oekraïne die hij op het slagveld niet kan winnen en inmiddels tienduizenden slachtoffers heeft geeist. Zijn Israëlische geestverwant Bynyamin Netanyahu zal zich moeten verantwoorden voor het grootste inlichtingenfiasco sinds het bestaan van Israel. Het debacle heeft inmiddels meer dan 1200 Israeli’s het leven heeft gekost en het land in een oorlog gestort waarbij nu al talloze ook onschuldige Palestijnen om het leven zijn gekomen. En het einde is niet in zicht.
Waarom is de Sterke Man bijna altijd gedoemd te mislukken?
Hij creëert een omgeving waarin hij altijd gelijk krijgt. Hij omringt zich met vertrouwelingen, jaknikkers en hielenlikkers die hem op hoofdzaken zelden tot nooit tegenspreken en corrigeren. Waar andere regeringsleiders rekening moeten houden met afwijkende meningen en discussies over beleid moeten toestaan, volgt hij zijn eigen vaak rampzalige koers. Zijn tegenstanders schildert hij af als vijanden die de schuld krijgen van zijn fouten en blunders. Daarnaast is hij een populist die de stem van ‘het volk’ vertegenwoordigt tegenover ‘de elites’ die de neus ophalen voor datzelfde volk. En tenslotte, hij verkoopt zijn eigen belang als het even kan als staatsbelang. Zijn politiek overleven gaat boven alles.
In een dictatuur heeft een Sterke Man als Poetin uiteraard geen last van de ‘checks and balances’ die machtsmisbruik in een functionerende democratie zoveel mogelijk aan banden leggen. Als een dictatuur om welke reden dan ook buiten je bereik ligt, zou je een ‘illiberale democratie’ kunnen proberen. Dat lijkt op een democratie, je houdt regelmatig verkiezingen waarbij je zorgt dat je wint, maar lak hebt aan de scheiding der machten, de rechtsstaat, vrijheid van meningsuiting en andere grondrechten. De Hongaarse premier Viktor Orban die het begrip heeft uitgevonden, is het schoolvoorbeeld van de ‘illiberale democraat’. Net als vriend Netanyahu.
De Israëlische premier is een charismatisch politicus maar op zijn best een matig bestuurder. Hij is de langst zittende premier van Israel en voor zijn fanatieke aanhang is hij Koning Bibi. Inclusief de corruptie die bij die persoonsverheerlijking hoort. Zijn 16 jaar als regeringsleider zijn getekend door een serie schandalen die hem in de gevangenis kunnen brengen. Om dat te voorkomen ging hij eind vorig jaar in zee met rechtsextremistische en ultraorthodoxe partijen. Met hun steun wilde hij het Hooggerechtshof dat in laatste instantie waakt over de democratie, kortwieken. In ruil daarvoor gaf hij hen praktisch carte blanche om nog meer Palestijns gebied op de westelijke Jordaan-oever te annexeren.
Het eerste leidde tot een ongekende polarisatie onder de toch al tot in de haarwortels verdeelde bevolking. De tegenstanders van de ‘hervorming’ van het Hooggerechtshof vreesden dat Netanyahu de democratie om zeep wilde helpen en gingen week na week massaal de straat op. Reservisten weigerden te dienen onder een extremistische regering. Netayahu werd gewaarschuwd dat hij de nationale veiligheid in gevaar bracht maar haalde de schouders op. Na de oorlog zal een onderzoekscommissie zijn rol in het inlichtingenechec onder de loep nemen. De premier zal bedacht moeten zijn op een vernietigend oordeel.
De verdere, – en illegale -, kolonisatie van de westelijke Jordaanoever resulteerde in steeds heftiger confrontaties met de daar levende Palestijnen. Om de kolonisten te beschermen tegen een mogelijke opstand, een nieuwe intifada, versterkte Netanyahu de aanwezigheid van het leger. Die troepen haalde hij voor een deel weg uit het zuiden waar Hamas vorige week zaterdag dood en verderf zaaide. Ook dat zal die commissie ongetwijfeld nader onderzoeken.
De gruwelijke moordexpeditie van Hamas met zijn associaties met de holocaust en pogroms heeft de bevolking voorlopig verenigd. Wraak en vergelding zijn nu het parool. Netanyahu heeft een ‘oorlogskabinet’ ingesteld waarin ook leiders van de oppositie, onder wie oud-premier en bevelhebber Benny Gantz, zitten. De extremisten in zijn regering zijn daarvan uitgesloten, een concessie aan Gantz en co. Dat oorlogskabinet zal besluiten over verdere acties tegen Hamas. Naar het zich nu laat aanzien wordt het een grootschalige invasie van Gaza. Deskundigen vrezen dat het uitloopt op een stadsguerrilla die weken en mogelijk maanden gaat duren. Het zal een bloedbad worden, niet alleen voor Hamas-strijders en de bevolking maar ook voor de Israëlische soldaten.
(Voor wat het waard is: ik vermoed dat het leger met groot machtsvertoon Gaza zal binnentrekken, zoveel mogelijk terroristen zal vermoorden, de commandostructuur van Hamas zal uitschakelen en het labyrint van tunnels en schuilplaatsen zal proberen te vernietigen. Als het daarbij genoeg succes heeft geboekt, zal de regering de operatie tot een overwinning uitroepen en de troepen, ook onder druk van de VS en de EU, terugtrekken. Een te lang durende operatie met veel Israëlische doden zou bovendien de verdeeldheid onder de bevolking weer kunnen aanwakkeren. Maar nogmaals: dit is een absoluut lekenoordeel).
Met hun deelname aan het oorlogskabinet nemen Gantz en co een risico. Ze moeten er vanuit gaan dat Netanyahu zal proberen hen mede aansprakelijk te maken voor de blunders die de inlichtingenblamage hebben veroorzaakt en de eventuele tegenslagen bij de operatie in Gaza. Premier Golda Meir trad af nadat haar regering was verrast door de Egyptische aanval waarmee 50 jaar geleden de Jom Kippoer-oorlog uitbrak. Datzelfde deden Menachem Begin in 1982 en Ehud Olmert in 2007 na desastreus verlopen oorlogen in Libanon. Zoveel fatsoen mogen we van Netanyahu niet verwachten. Hij zal naar de uitgang gedwongen moeten worden.
12 oktober 2023 op 16:11
Goed verhaal. Jammer dat velen niet willen inzien dat regeren zonder tegenspraak altijd mis gaat. In bedrijven en bij grote overheidsorganisatie is het overigens niet anders.