Het is oorlog op de drempel van Europa en het eendimensionale denken viert weer eens hoogtij. De wereld wordt opgedeeld in goeden en slechten afhankelijk van de kant waar je staat. Onder normale omstandigheden werkt dat zwart-wit denken niet al te best. Maar ook in oorlogstijd draagt het op geen enkele manier bij om escalatie en verder geweld te voorkomen. Integendeel zelfs. Willen onderhandelingen iets bereiken dan zal er door de verschillende partijen een zekere mate van begrip voor elkaars standpunten moeten worden opgebracht. Want juist het ontbreken daarvan leidde immers tot oorlog.

Als er onderhandeld gaat worden proberen beide partijen zich een goede uitgangspositie te verwerven om binnen te halen wat ze maar kunnen. Met alle middelen die ze hebben. Middels krachtige taal (Poetin: we zetten het nucleaire arsenaal op scherp) en uiteraard ook met daadwerkelijk militair geweld, wapenleveranties, sancties, embargo’s en wat dies meer zij.

Tegelijkertijd speelt de publieke opinie in dit primitieve steekspel een belangrijke rol. Geen enkele politieke leider kan blijvend een oorlog voeren als het merendeel van zijn aanhang daar faliekant op tegen is. Vandaar dat in tijden van oorlog door de ruziënde partijen de propagandamachines volop in werking worden gezet waarbij verzwijgen en verdraaien dagelijkse kost is. Het eendimensionale denken moet worden aangewakkerd: zij de slechten, wij de goeden. Met gebruikmaking van alle onderbuikgevoelens waar rechtgeaarde politici populistische partijen doorgaans van beschuldigen. Het is al zo vaak vertoond dat het haast niet te geloven is dat mensen er nog steeds intrappen.

Het roept reminiscenties op met de tijden van de koude oorlog toen er ook gekozen moest worden tussen der USSR en de VS. Een tussenweg was toen ook moeilijk te vinden. Met het Le Rassemblement Démocratique Révolutionnaire deden Sartre met steun van Camus een poging. Maar deze politieke partij kwam nooit van de grond en werd na nauwelijks twee jaar ontbonden.

Als ik afga op wat ik op de sociale media voorbij zie flitsen zijn ook tijdens deze oorlog in Ukraine de meningen weer verdeeld in twee onverzoenbare kampen. Voor het ene kamp is Poetin een oorlogsmisdadiger. Voor het andere de VS de grote boosdoener. Kortom zwart-wit denken tot je bewustzijn het begeeft. De politiek, de media en alles wat er omheen hangt heeft haar werk weer naar behoren gedaan.

Laat er geen misverstand over bestaan. Over Poetin kan ik kort zijn. De man is een tiran, die inderdaad heel wat op zijn kerfstok heeft. In een posting op facebook zei iemand dat hij voor het Internationale Gerechtshof gedaagd zou moeten worden om een symbolisch teken aan de wereld te geven. Ik ben daar niet op tegen.

Maar dan vind ik ook dat iemand als Bush voor dit hof gedaagd zou moeten worden, wegens de inval in Iraq die aan meer dan 100.000 mensen het leven kostte. Onder het voorwendsel dat Saddam Hoessein massavernietigingswapens zou hebben. Om dan nog maar niet te spreken van mensen als Nixon met zijn bombardementen op Vietnam en Laos. Een onhaalbare zaak natuurlijk, dat laat zien dat dit gerechtshof een zekere politieke vooringenomenheid heeft. Vandaar dat het voor sommige landen niet meer is dan een westers machtsinstrument. Helemaal onjuist is dat natuurlijk niet. Zolang er machtsblokken op deze wereld zijn, kan er simpelweg geen onafhankelijk internationaal gerechtshof zijn.

Ik ga het hier niet hebben over invloedsferen en voor de zoveelste keer herhalen wat de motieven van Poetin zijn om deze oorlog te beginnen. Ze zijn genoegzaam bekend. Ik ben simpelweg tegen elke oorlog. Naïef pacifisme zal dat door sommigen genoemd worden met al argument dat het Westen zonder middelen van militaire afschrikking binnen de kortste keren haar vrijheid kwijt zou zijn. Een duivels dilemma, waar je niet zomaar uitkomt.

Tegelijkertijd weten we met zijn allen dat de Amerikaanse economie zich grotendeels staande houdt met de productie van wapentuig, met als afzetgebied de al dan niet gemaakte conflicthaarden in de wereld. Het is daarbij van geen enkel belang wie er in het Witte Huis zit. En dat geeft te denken. Wat democratie? Corpotacracy noemen Amerikanen het politieke systeem dat er heden ten dage vigeert. In Europa en ook in Nederland zijn we er in feite niet al te ver van verwijderd.

Het enige dat daar tegen opgewassen is lijkt me de publieke opinie en ik vind het in dit verband hoopgevend dat er ook in Rusland kennelijk tegen de inval in Ukraine geprotesteerd wordt. Globaal een waarlijk paradigmatische omslag maken en niet voor de zoveelste keer verzinken in het eendimensionale denken. Een nieuwe globale mores die leert dat oorlog onbeschaafd is, iets voor nog tribaal denkende stammen in Afrika of het Amazonegebied. Het zal misschien een van de moeilijkste stappen worden die het mensdom op haar evolutionaire pad zal moeten zetten Moeten jazeker, want als we er hier op de aardkloot met zijn allen iets van willen maken zal dat pure noodzaak zijn.