In de politiek is het zaak om, met een uit de reclamewereld overgewaaid modewoord, het ‘narratief’ te beheersen. Dat is niet meer en minder dan er voor zorgen dat jou versie van de werkelijkheid bij het publiek de overhand krijgt. Daar valt, met een ander modewoord, ook ‘framing’ onder. Dat is weer de specialiteit van de ‘spindoctors’. Dat wie het narratief verliest, meestal ook verkiezingen verliest, heeft ongeveer de status van een wet.
Manipuleren, want dat is het, is zo oud als de politiek en iedereen, van links tot rechts, bedient zich ervan. Het principe is eenvoudig. Het narratief, verhaal, moet zo overtuigend overkomen dat de kiezer erin gelooft en de oppositie geen afdoend weerwoord heeft.
Het is een talent en sommige politici en spindoctors doen het geraffineerder dan andere. Tijdens de laatste formatie brachten de loopjongens van D66-leider Sigrid Kaag het gerucht in de wereld dat informateur Johan Remkes tijdens het werk aan de jenever zat. Het was een vuige insinuatie die meteen getraceerd werd en kan als voorbeeld dienen van hoe het niet moet.
In de VS, waar al dit fraais is bedacht, zien we nu de ontplooiing van een superieur staaltje ‘narratief beheersing’. Oud-president Donald Trump moest en moet zich verantwoorden voor een serie vergrijpen variërend van zwijggeld betalen aan een porno-actrice, aanranding 30 jaar geleden van een journaliste in een kleedhokje en sinds een paar dagen het wederrechtelijk meenemen van geheime documenten. Er loopt ook nog een proces wegens zakelijke misstappen en in Georgia onderzoekt een aanklager of hij in wilde grijpen in de uitslag van de verkiezingen daar. En, klap op de vuurpijl, de mogelijke vervolging voor zijn rol bij de bestorming van het Capitool in januari 2021.
Om het beeld af te ronden: Trump is de enige president die twee maal een impeachment, afzettingsprocedure, aan zijn broek heeft gekregen. Wie op een dergelijk onvoorstelbare schaal over de schreef is gegaan, is normaal gesproken rijp voor de roemloze aftocht. Het doek valt. The End.
Dat is in elk geval wat de Democraten en de paar overgebleven anti-Trumpers bij de Republikeinen hopen. De Amerikaanse burger zou geen man tot president kiezen met een strafblad en die zijn campagne mogelijk vanuit de gevangenis moet voeren. De harde kern blijft ongetwijfeld achter hun held staan, maar de gezagsgetrouwe, religieuze doorsnee Republikein? Een veroordeelde misdadiger kiezen? Ondenkbaar.
Zou het?
Het getuigt van onderschatting van Trumps politieke talent en van zijn greep op zijn partij. Het is nog vroeg dag maar het ziet ernaar uit dat hij het narratief naar zich toe heeft weten te trekken. Dat verhaal is simpel en daarin schuilt zijn kracht. De ex-president is slachtoffer van een ‘heksenjacht’ door de Democraten, de ‘deep state’ (de mythische criminele overheid van de complotdenkers) en de ‘leugenpers’. Met als doel zijn verkiezing in 2024 te saboteren.
Vervolgens komt het hele voorspelbare circus in beweging. De fanatieke Trumpers betuigen luidruchtig hun steun en het partij-establishment dat de ex-president veracht en haat, telt zijn knopen. Daar zijn ze zoals gebruikelijk vrij snel mee klaar. Uit angst voor Trumps aanhang heeft niemand het lef tegengas te geven. Andere Republikeinse kandidaten vergeten prompt dat Trump hun rivaal is en noemen het optreden van justitie een ‘schandaal’. Verontwaardiging alom, de pro-Trump-pers draait op volle toeren en de verkiezingskas van the Donald stroomt vol.
Hoe succesvol dit verhaal is, blijkt uit het feit dat de Democraten er zich geen raad mee weten. Ze slagen er maar niet in een overtuigend tegenverhaal te bedenken. Toegegeven, dat is hondsmoeilijk. In het rijk van de leugen en de ‘alternatieve feiten’ is de redelijkheid kansloos. Het weerleggen bijvoorbeeld van de krankjorume bewering dat president Joe Biden de overwinning in 2020 heeft gestolen, ’the steal’ in de Trumpiaanse mythologie, is onbegonnen werk. Bij misschien de meeste Republikeinen is het een onaantastbaar geloofsartikel.
Afgezien van de problemen met een pakkend tegenverhaal hebben de Democraten nog een handicap. Een narratief ontleent zijn kracht vooral aan de persoonlijkheid van de verteller. De politicus met charisma heeft een bijna niet in te halen voorsprong op de minder begaafde concurrentie. Hij kan knollen voor citroenen verkopen. Wat je verder ook van Trump kan zeggen, charisma heeft hij en als toegift ook nog een forse dosis energie en vitaliteit. Vergelijk dat eens met Biden, een broze oude man, slecht ter been, met spraakproblemen en een talent voor uitglijders. Mick Jagger is ongeveer net zo oud en huppelt nog over het podium.
Bidens besluit om volgend jaar weer aan treden, is bij de eigen partij niet onverdeeld goed gevallen. De president kan wijzen op een respectabele staat van dienst en hij is een veel beter politicus, en dealmaker, dan zijn tegenstanders binnen de partij willen toegeven. Hij kan de sceptici wijzen op het feit dat hij in 2020 ook van Trump heeft gewonnen. En dat de Congresverkiezingen van vorig jaar veel beter hebben uitgepakt dan gevreesd. Dat is allemaal waar, maar is het genoeg? Een huzarenstuk laat zich niet op afroep herhalen. Maar vooral, Biden is hoogbejaard, 82 in 2024, en teveel old school. Als je kritisch wil zijn – en dat zijn veel Amerikanen -, : een zwaktebod.
Dat wil niet zeggen dat hij gedoemd is de verkiezingen te verliezen. Dat is afhankelijk van de staat van de economie, de spanningen met China, de oorlog in de Oekraïne en gebeurtenissen en ontwikkelingen die we nu nog niet kennen. En, niet in de laatste plaats,: of de meerderheid van de Amerikanen Trumps narratief uiteindelijk toch ongeloofwaardig vindt.
Geef een reactie