‘Verenigd Links’ heeft de verlosser binnengehaald. Zo kun je de reacties van links samenvatten, nadat Frans Timmermans zich bereid had verklaard lijsttrekker te worden en, in een moeite door, minister-president. In de peilingen vloog de aanstaande fusiepartij van PvdA en GroenLinks omhoog.

Een politiek leider zonder die ambitie kan beter thuis blijven. Je gaat voor de Oscar voor de hoofdrol en niet voor die voor de beste bijrol. Even voor de goede orde: Timmermans brengt de nodige kwaliteiten mee. Iedereen is overtuigd van zijn intelligentie, werk- en overtuigingskracht. Zijn staat van dienst als eurocommissaris is bovengemiddeld. Hij heeft een verhaal, noem het gerust een visie, maar beseft ook dat de marges hier smal zijn. Bij ons in de polder is het compromis de maat van het succes.

Met enige goede wil kan je hem zelfs enig charisma niet ontzeggen. Timmermans is een begenadigd campaigner, retorisch begaafd en in de zaal en op het podium is hij, zoals dat heet, onmiskenbaar aanwezig. Kortom, het gejuich bij PvdA en GroenLinks valt te begrijpen en te rechtvaardigen.

Waarom is hij toch een risico?

Timmermans is geen ‘fris gezicht’ en brengt niet het tegenwoordig zo gewenste ‘nieuwe elan’. Hij is als blanke boomer (62) een vertegenwoordiger van het establishment. In de campagne moet hij het opnemen tegen politici van een jongere generatie van wie zijn belangrijkste rivaal, VVD-leider Dilan Yesilgoz een in het huidige klimaat niet te onderschatten bonus heeft. Yesilgoz is een vrouw en heeft bovendien een migratie-achtergrond. De Amerikaanse satiricus P.J. O’Rourke mocht dan gelijk hebben dat ‘age and guile beat youth and a bad haircut’ (vrij vertaald als ‘ervaring en geslepenheid winnen het van jeugd en een slecht kapsel’), maar dat zou in deze campagne wel eens niet kunnen opgaan.

En het hebben van een ‘markante persoonlijkheid’ (waarover later meer) heeft zijn nadelen.

Timmermans zal zijn winst halen in het linkse kamp. Hij moet de kiezers van de andere linkse partijen ervan overtuigen dat hun idealen bij hem in de beste handen zijn. Dat zal nog wel lukken. Kwa formaat kan geen van de andere linkse lijsttrekkers bij hem in de schaduw staan. Maar zelfs als elke D66-, SP-, Partij voor de Dieren-stemmer en van wat er verder op links een kommervol bestaan leidt, op hem zou stemmen, is het waarschijnlijk niet genoeg.

Timmermans moet kiezers uit het steeds smallere midden voor zich zien te winnen. En of hij daartoe, met zijn imago, – redder van de planeet bij links, klimaatdrammer bij rechts -,  en gelijkhebberige uitstraling in staat zal zijn, waag ik te betwijfelen. Een hooggeleerde politicoloog denkt zelfs dat hij kiezers weg kan halen bij de BoerBurgerBeweging (BBB) van Caroline van der Plas. Dan ga je je toch afvragen hoe zo’n wetenschapper daarbij komt.

Dit land is vooral behoudend en politiek dus eerder ‘rechts’. En de tijdgeest is  links evenmin behulpzaam.

Als ik campagneleider van de VVD zou zijn, zou ik er een strijd tussen twee kampen van maken. Rechts tegen links. ‘Gezond verstand’ tegen ‘linkse luchtfietserij’. Jonge aantrekkelijke vrouw tegen een boomer met buik en baard. Dat hoeft natuurlijk niet automatisch in het voordeel van Yesilgoz uit te pakken, niemand weet hoe goed ze als campaigner is, maar Timmermans staat in dit opzicht vrijwel zeker op achterstand.

Hoe de VVD en Yesilgoz campagne gaan voeren, is iets waarop Verenigd Links en Timmermans geen invloed hebben. Op het tweede risico, die ‘markante persoonlijkheid’ iets meer, maar of dat voldoende is, zal moeten blijken.

Een prominente Amerikaanse rechter constateerde dat president F.D. Roosevelt (1882 – 1945) een tweede klas intellect had, maar een eerste klas temperament. De rechter suggereerde dat het tweede voor een politicus wel eens belangrijker kon zijn dan het eerste. Als gezegd, aan het intellect van Timmermans zal niemand twijfelen, maar er zijn gerechtvaardigde aarzelingen aangaande zijn temperament.

Mensen die hem van nabij hebben meegemaakt, vertellen dat hij ‘zichzelf soms in de weg zit’. Dat is heel vriendelijk van die mensen. Maar er zijn ook minder vriendelijke oordelen van mensen die met hem gewerkt hebben. Timmermans is tomeloos ijdel, heeft uiterst lange tenen, duldt van ondergeschikten geen tegenspraak, is heilig overtuigd van zijn gelijk en een driftkop.

Die eigenschappen kwamen voor iedereen die het wilde zien samen in twee met elkaar verbonden scenes.

Na de ramp met de MH-17 hield Timmermans, toen minister van buitenlandse zaken in Rutte II, een toespraak voor de VN. Daarin schilderde hij in vlekkeloos Engels, bewogen en in detail de laatste ogenblikken van de passagiers. Sommigen vonden het ‘aangrijpend’; anderen, waaronder schrijver dezes, ‘smakeloos geschmier’. Toen Timmermans aangesproken werd op feitelijke onjuistheden, ontstak hij in woede. Met de interviewer wilde hij nooit meer iets te maken hebben.

‘Timmerfrans’ zou die aanvechtingen tegenwoordig beter onder controle weten te houden, maar het blijft in deze tijden van al dan niet vermeend grensoverschrijdend gedrag, – iemand op zijn eventuele tekortkomingen wijzen is voor een bestuurder al link -, een risico. Het zou me verbazen als dat in een campagne niet uitgespeeld wordt door de spindoctors en al die andere jongleurs met feiten en beeldvorming.

Het is nog vroeg dag, de campagne is nog niet eens begonnen. Het wordt misschien wel spannend, de eerste keer in 13 jaar zonder Mark Rutte. Misschien hebben we na de verkiezingen dankzij Timmermans een herschikking van de machtsverhoudingen. Ik denk het niet, maar we zullen zien. Tenzij je Johan Cruijff heet, loopt het met de meeste verlossers niet goed af.