Het zijn slechte dagen voor de populistische pers. In de VS heeft de tv-zender Fox News de vaandeldrager van de Trump-brigade en kijkcijferkanon Tucker Carlson de laan uitgestuurd. En bij ons in de polder adviseert de NPO de Baudet-zender Ongehoord Nederland (ON) ‘uit de ether’ (zo heette dat vroeger) te halen.

In omvang en belang zijn de kwesties onvergelijkbaar. Om te beginnen: Fox News is het geesteskind van Rupert Murdoch, de grootste en machtigste mediamagnaat ter wereld. Ongehoord Nederland is opgericht door Arnold Karskens, een freelancer met een loopbaan in de marge van de gevestigde journalistiek. (Dat is geen diskwalificatie. Karskens kon je als oorlogsverslaggever kennelijk om een boodschap sturen).

Dit verschil in de statuur van de oprichters en natuurlijk kapitaal werkt door in de macht en invloed van beide zenders. Fox News is voor rechts Amerika de huiszender. Of Donald Trump in 2016 zonder de steun van Fox de presidentsverkiezingen had gewonnen, weet niemand. Maar tijdens diens rampzalige presidentschap was Fox met afstand zijn belangrijkste cheerleader.

Ongehoord Nederland heeft buiten de Baudet-sekte nauwelijks invloed. Wie ooit naar een uitzending van ON heeft gekeken, zal dat niet verbazen. De brei aan propaganda, verongelijktheid, complotdenken vaak geserveerd met een saus van opgefokte verontwaardiging is onverteerbaar. Omdat ik voor deze blog ook de vinger aan de extreem-rechtse pols wil houden, heb ik me er een paar keer aan blootgesteld. Het was het ergste wat je van een programma kan zeggen: saai en voorspelbaar. Die drie kwartier duurden naar mijn gevoel drie uur.

Waarom Carlson precies het veld heeft moeten ruimen is nog onduidelijk. Het heeft meer dan waarschijnlijk te maken met het proces van een fabrikant van stemmachines tegen Fox. Dominion Voting Systems zou door manipulatie van zijn machines Trump van de overwinning bij de presidentsverkiezingen in 2020 hebben beroofd. Het was Trumpiaanse onzin. Desondanks verkochten Fox en Carlson het bewust als nieuws. Het was goed voor de kijkcijfers en dus voor de reclame-inkomsten.

Alleen, Dominion pikte het niet. Er kwam een proces. Fox vreesde dat proces te verliezen. Er kwam een schikking van 787,5 miljoen dollar (705 miljoen euro), zelfs voor de VS een ongehoorde som. Zelfs voor de diepe zakken van Fox. Dus waarom besloot Murdoch te schikken?

Uit interne mails en andere boodschappen bleek onomstotelijk dat Fox de boel had geflest. Met als klap op de vuurpijl de ontboezeming van Carlson, nota bene Trumps chefpropagandist bij Fox, dat hij de man haatte. In de rechtszaal zouden al die onsmakelijkheden ongetwijfeld met veel drama worden opgedist. En dat moest voorkomen worden.

Toch, de vraag blijft: de halve Fox-top had boter op het hoofd maar waarom moest uitgerekend het grootste kijkcijferkanon opstappen? De Fox-kijkers kijken niet naar Fox omdat ze feitelijk en zakelijk geïnformeerd willen worden. Ze willen horen en zien wat ze zelf al denken en gelijk krijgen. Carlson bediende hen op hun wenken. Als je sommige speculaties in de Amerikaanse pers mag geloven, heeft hij het bij Murdoch verbruid omdat hij zijn anti-Trump-gevoelens zwart op wit met de Fox-vrinden had gedeeld. Een spoor achterlaten van iets waarop je afgerekend kan worden, zou in het Murdoch-universum een doodzonde zijn.

Met Carlson hoeven we geen medelijden te hebben. Hij vindt wel nieuw emplooi en een markt voor zijn gedachtengoed. Misschien zelfs als kandidaat vice-president van Trump, zoals hier en daar al is geopperd. (Als het hem uitkomt, zou Trump niet haatdragend zijn, althans niet openlijk).

Voor Karskens zou een uitzendverbod voor zijn clubje ongetwijfeld een zware slag zijn. Zijn levenswerk is naar de knoppen.

ON is al een paar keer op de vingers getikt en beboet. Karskens en co verkondigen rare en ranzige praatjes. Maar moet je ze daarom van de buis weren? ‘Dat is echt een heel zwaar middel’, aldus mediarecht-advocaat Emiel Jurjens.

Ik ben geen jurist maar mij lijkt het overdreven. Een krant of omroep het zwijgen opleggen omdat de boodschap je niet bevalt, is censuur. Dat is alleen onder uitzonderlijke omstandigheden gerechtvaardigd. Als de democratie en de rechtsorde in gevaar zijn. Maar is er iemand die serieus gelooft dat dit clubje amateurs en querulanten een bedreiging voor de democratie zijn? Misschien in Hilversum of de woke-bubbels, maar daarbuiten?

Met de beste wil van de wereld kan ik in Karskens en co niet de nieuwe bruine stoottroepen zien. Het zijn sneue warhoofden die in het eigen echoputje schreeuwen. Die moet je niet tot martelaars van het vrije woord maken. Teveel eer, wat u zegt.

Dat is bij alle andere enorme verschillen het wezenlijke onderscheid met Fox News. De club van Murdoch is een van de meest bekeken zenders in de VS en een grootpruducent van nepnieuws. Met zijn steun aan Trump, het verspreiden van zijn en andere leugens, kortom, met zijn lak aan de meest elementaire journalistieke beginselen en fatsoen. Dat zou je met enig recht een bedreiging van de democratie kunnen noemen. Maar voor zover ik weet overweegt niemand in de VS Fox het zwijgen op te leggen, al neem ik aan dat de verleiding in sommige kringen groot is.

En omdat we in de polder dol zijn op een principiële stellingname: persvrijheid is een grondrecht, waaraan de staat uitsluitend in uiterste noodzaak mag tornen. Dat begrijpen ze in de VS beter dan bij de NPO. Laat Karskens en zijn makkers lekker tekeergaan. De paar kijkers zullen een keer verveeld afhaken. En zo niet, ook goed.

(Foto Carlson, Fox).