De belangrijkste verkiezing van het jaar wordt een ‘rematch’ tussen twee bejaarde mannen. De meeste Amerikanen hebben geen zin in een herhaling van 2020 en zullen tegen heug en meug hun stem uitbrengen. De rest van de wereld slaat het drama gespannen gade en hoopt, behalve in Moskou en Beijing, op een overwinning van Joe Biden, de zittende president. Biden (81) strompelt door zijn ambtstermijn maar zijn staat van dienst is meer dan behoorlijk.

Het is altijd beter dan wat zijn rivaal, Donald Trump (77), heeft te bieden. Chaos is een nog milde omschrijving van zijn eerste periode in het Witte Huis, culminerend in de mislukte staatsgreep van 6 januari 2021. Opgehitst door Trump die zijn nederlaag bij de verkiezingen twee maanden eerder weigerde te accepteren, bestormden zijn aanhangers het Capitool. De aanwezige politici, onder wie vicepresident Mike Pence, kwamen nog net met de schrik vrij.

Deze keer dreigt een verblijf van Trump in het Witte Huis nog beroerder uit te pakken. De vorige keer waren er nog lieden die hem in toom probeerden te houden en daar soms in slaagden. Volgens de doemscenario’s die nu de ronde doen, zullen die ‘adults in the room’ er dit keer niet bij zijn. Trump gaat zich omringen met jaknikkers en hielenlikkers. De wereld en vooral Europa kunnen de borst nat maken. ‘America First’ moeten we dit keer echt letterlijk nemen.

De verkiezingen zijn nog een kleine acht maanden weg en volgens het cliché is dat in de politiek een eeuwigheid. Er kan dus nog van alles gebeuren. Maar de voortekenen, dwz de polls, zijn onheilspellend. Trump heeft volgens de laatste peiling van de New York Times een voorsprong van zo’n vijf procent en staat in vijf van de zes ‘swing states’, waar de verkiezingen worden beslist, ruim aan kop. Wat vrijwel iedereen dacht, dat de vier processen en 91 aanklachten hem de das zouden omdoen, schijnt niet te kloppen. Het lijkt zijn positie alleen maar te hebben versterkt. Trump als slachtoffer van een linkse heksenjacht, het is een even onwaarschijnlijke als geslaagde pr-coup.

Elk weldenkend mens, van links tot gematigd rechts, is het erover eens dat nog eens vier jaar Trump een ramp dreigt te worden. In de VS zelf kan het uitlopen op een aanslag op de democratie en de rechtsstaat. In Europa moeten de bondgenoten ervan uitgaan dat Trump zal doen wat hij heeft aangekondigd. Als de ‘profiteurs’ hun rekening, dwz twee procent van het BBP uittrekken voor defensie, niet betalen, zal Washington ze niet langer beschermen. Vladimir Poetin mag met hen doen en laten wat hij wil.

Dat is wat je de algemeen aanvaarde analyse en opinie kan noemen: alles moet in het werk worden gesteld om een comeback van Trump en een potentiële ramp te voorkomen. Niettemin, je kunt je afvragen of een overwinning van Trump wel de meest rampzalige uitkomst is. Zou het niet kunnen dat een wederom nipte nederlaag en dus dito overwinning van Biden nog catastrofaler is?

Barbara F. Walter is een Amerikaanse politicologe die uitvoerig onderzoek heeft gedaan naar de oorzaken van burgeroorlogen. Als we haar mogen geloven, staat de VS misschien nog niet op de drempel van een burgeroorlog, maar is er wel verontrustend dichtbij. Het land is zo gepolariseerd, de tegenstellingen zijn zo onoverbrugbaar en de instituties staan zo onder druk, dat het verkeerd kan aflopen. De lont ligt al bij het kruitvat; het wachten zou op de vonk zijn.

Je kan lang en uitvoerig speculeren wat die vonk zou kunnen zijn. Het meest aannemelijk is dat Trump opnieuw weigert zich neer te leggen bij zijn nederlaag. Roept dat hij opnieuw door het ‘establishment, de elites en de deep state’ is bestolen. De eerste keer was al een enorm schandaal, maar dit keer is het zo mogelijk nog stukken schandaliger. Met de herhaling van het kiezersbedrog van vier jaar geleden is de maat nu voor eens en altijd vol. Als dit verhaal aanslaat bij zijn aanhangers, was de bestorming van het Capitool niet meer dan het voorspel van de grote Kladderadatsch die nu losbarst.

Ik weet niet of er bij Trumps tot de tanden bewapende aanhang plannen klaarliggen voor een gecoördineerde, nationale campagne. Als die er zouden zijn, had de FBI dat vermoedelijk al ontdekt, de kopstukken opgepakt of houdt ze deze op zijn minst scherp in de gaten. Waarschijnlijker is dat er lokale en regionale opstanden uitbreken. Hoe die zich ontwikkelen, of ze overslaan en uiteindelijk zelfs Washington bedreigen, valt met geen mogelijkheid te voorspellen. Veel zal afhangen van de loyaliteit van bestuurders, politie en in laatste instantie, het leger. En van vermoedelijk doorslaggevend belang: hoe zullen de Republikeinen onder hen zich opstellen? VInden ze het verdedigen van de grondwet belangrijker dan hun trouw aan Trump?

Het zegt veel over de toestand in de VS dat zo’n op het eerste gezicht onwaarschijnlijk scenario niet onrealistisch wordt geacht. Zelfs als een opstand van de Trumpers faalt door incompetentie en verdeeldheid over de doelen en/of wordt neergeslagen, zullen de naschokken nog lang voelbaar zijn. Het huis mag dan nog overeind staan, maar de fundering is mogelijk fataal ondermijnd.

En wat betekent het voor de rest van de wereld? Wat gaan Moskou en Beijing doen? Hoe reageert Europa? Het bestuderen van koffiedik, theebladeren en de glazen bol zal ons niets wijzer maken. Maar als Trump verliest, zouden we dat wel eens erger kunnen bezuren dan als hij wint.