Op 15 maart kiezen stemgerechtigden nieuwe Provinciale Staten. Die dag valt op een woensdag. Niet erg opmerkelijk, want verkiezingen vinden in Nederland vrijwel altijd op woensdag plaats. Dat is niet wettelijk geregeld, maar traditie. Die traditie heeft uiteraard in dit van oorsprong streng calvinistische land een religieuze achtergrond.

De zaterdag (Sabbat!) en de zondag (christelijk!) vallen af. Ook de vrijdag komt niet in aanmerking, want de Sabbat begint al op vrijdagavond. Maandag is ook geen geschikte dag omdat dan de voorbereidingen voor de verkiezingen in het weekend zouden moeten plaatsvinden. En dat kan om godsdienstige redenen dus niet.

Blijven over de dinsdag, woensdag en donderdag. Om praktische redenen is voor de woensdag gekozen. Stembussen staan vaak in basisschoolgebouwen en die zijn woensdagmiddag leeg. Door de verkiezingen op deze dag te houden ondervinden basisscholen de minste hinder, is de redenering.

Een uitzondering vormen de verkiezingen voor het Europees Parlement. In de meeste landen hebben die op zondag plaats (net als alle andere verkiezingen), maar in Nederland op donderdag. Eerder mag volgens EU-regels niet, anders zou ook hier waarschijnlijk naar de woensdag zijn uitgeweken. Dat bij de Europese verkiezingen Nederlanders op donderdag naar de stembus moeten, brengt met zich mee dat ze tot zondag dienen te wachten voor de (officiële) uitslag.

In het verleden is wel eens geprobeerd om althans die Europese verkiezingen op zondag te doen plaatsvinden (aan het verschuiven van de rest valt, als je die arme gelovigen niet wil kwetsen, niet te piekeren). In mei 2014 zei toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) erover te willen nadenken of zoiets mogelijk zou zijn.

Er zou dan (vanzelfsprekend) wel een oplossing moeten komen voor de christelijke kiezers, die immers principieel gekant zijn tegen het uitbrengen van een stem op de Dag des Heren. Zij zouden mogelijk per brief kunnen stemmen. Plasterk meende dat de (doorgaans lage) opkomst bij Europese verkiezingen hoger kon worden als de verkiezingen op zondag waren.

Een Kamermeerderheid reageerde positief op deze suggestie, gedaan in het (inmiddels niet meer bestaande) tv-programma Pauw en Witteman. VVD-kamerlid Joost Taverne vond het een ‘interessante gedachte’. Ook Manon Fokke, een partijgenote van Plasterk, reageerde positief. VVD en PvdA vormden destijds de coalitie. Ook D66, toen in de oppositie, was welwillend.

Maar de christelijke partijen toonden zich allerminst blij met de uitspraken van de bewindsman. Vooral de SGP en de ChristenUnie hadden er geen goed woord voor over. Volgens die laatste partij is stemmen ‘een feest van de democratie’. Door het voorstel van Plasterk zou dat feest van deze groep worden afgenomen.

Mark Rutte, ook negen jaar geleden al premier, voelde als ras-pragmaticus goed aan dat er weinig politieke winst te verwachten viel als hij zijn minister van Binnenlandse Zaken zou bijvallen. Volgens hem ‘hebben we grotere problemen om aan te pakken dan de vraag of we drie dagen moeten wachten op een uitslag’.

Van het idee van Plasterk werd hierna weinig meer vernomen. De Europese verkiezingen van 2014 vonden gewoon op donderdag 22 mei plaats. In 2019 ging het om donderdag 23 mei. De eerstvolgende verkiezing van het Europees Parlement staat gepland voor mei 2024 en zal ook ongetwijfeld ook op donderdag doorgang vinden.

Of Plasterk nog lid is van de PvdA is overigens onduidelijk. Te oordelen naar zijn columns in De Telegraaf heeft hij weinig meer bij die partij te zoeken.