VVD-leider (en premier) Mark Rutte hoefde dinsdag niet eens met een kabinetscrisis te dreigen om de liberale fractie mee te krijgen. Zijn brave partijgenoten gingen al overstag toen hij beloofde de instroom van asielzoekers terug te dringen. Met hoeveel Rutte die instroom wil verminderen en wanneer het zover zal zijn, is niet bekendgemaakt. Laat staan hoe hij dat wil aanpakken zonder allerlei internationale verplichtingen aan zijn laars te lappen. Ik denk dat Rutte de VVD-fractie ook niet heeft vermoeid met dit soort details. Hij is van goede wil, meer hoefden die lastposten toch niet te weten?

Uiteraard komt het kabinet in grote problemen als de VVD-fractie anders zou stemmen dan haar  coalitiepartners. Al helemaal omdat zij ook de minister-president levert. Geen enkel kabinet kan blijven voortbestaan zonder zijn naamgever. Had Rutte zijn fractie niet weten te ‘overtuigen’, dan was het niet alleen met hemzelf afgelopen, maar ook met Rutte IV. En hoogstwaarschijnlijk met de toekomstige samenwerking van de regeringspartijen. En wat dan?

Ik snap niet zo goed waarom een groot deel van links Nederland zich de voorbije dagen verlustigde in de dreigende val van het kabinet. Het einde van Rutte zou de voorstanders van meer openheid en minder ‘geheugenverlies’ natuurlijk goed zijn uitgekomen. Maar welke andere optie is er (gesteld dat de verkiezingsuitslag niet al te erg afwijkt van de huidige peilingen)? Een regering waarin de VVD de krachten bundelt met D66 en ChristenUnie zou niet meer mogelijk zijn geweest. Laat staan dat de VVD nog een kabinet zou kunnen vormen met PvdA/GroenLinks. Zelfs niet als dit duo erin zou slagen samen de grootste fractie op de been te brengen. De liberalen zouden in dat geval wel gedwongen zijn hun heil te zoeken in een verbond met extreemrechts. Vermoedelijk tot tevredenheid van een flink deel van hun achterban.

Zou dat in progressieve kring goed zijn gevallen? Vanzelfsprekend niet. Het is helemaal niet uitgesloten dat VVD en CDA er ook snel hun bekomst van zouden krijgen, maar dan waren we toch op zijn minst een jaar verder geweest. Misschien zou de samenwerking met bijvoorbeeld JA21 en BBB – het net iets minder radicale deel van populistisch rechts – hen zelfs wel zijn bevallen.

Kortom: links Nederland mag blij zijn dat het zo is afgelopen. De asielwet is door de VVD aanvaard en de toezeggingen die daarvoor nodig waren zijn boterzacht. Er komen voorlopig geen verkiezingen, in elk geval niet voor de Tweede Kamer. Dat is maar goed ook, want voor Rutte bestaat vooralsnog geen aantrekkelijk alternatief.

Misschien dat Edith Schippers de VVD kan gaan leiden in plaats van Rutte. De vraag is of dat een verbetering zou zijn. Schippers staat – niet ten onrechte – bekend als nóg rechtser dan hij. Een paar jaar terug – toen ze nog minister was – liet ze weten een coalitie met de PVV niet zonder meer af te wijzen. Rutte deed dat toen (en nog steeds) wel. Schiet links er wat mee op als Rutte vertrekt om plaats te maken voor iemand die (hoewel een vrouw) vermoedelijk nog erger is?