Een beetje politicus wordt geacht verkiezingen te ‘framen’. Dat wil zeggen: hij (zij) moet aanvoelen wat de kern ervan is en dat onder woorden brengen.

Volgens VVD-leider (en premier) Mark Rutte  draait het in deze provinciale stembusstrijd om de tegenstelling tussen rechts en links. Al sinds hij de campagne van zijn partij opende met een interview in De Telegraaf is dit zijn grote thema. De ‘linkse wolk’ is het probleem bij uitstek.

Het rechts-links-debat heeft Rutte dan ook tot inzet gemaakt van zijn tv-optreden. Hij wilde het aanvankelijk alleen opnemen tegen de partijleiders van PvdA en GroenLinks, die immers van plan zijn te fuseren. Die partijen bedreigen met hun onbetaalbare eisen voor meer overheidsinvesteringen de vrede die het zittende kabinet zo krampachtig probeert uit te stralen. Zegt Rutte.

Maar hoewel het bewuste beeldbuisdebat tussen rechts en links tot veel lawaai en harde onderlinge verwijten leidde, maakte het niet de indruk dat dit nu het verkiezingsthema is. Dat is het volgens mij ook niet. De provinciale (dus Eerste Kamer-)verkiezingen gaan vooral over de vraag of extreemrechts de macht kan grijpen.

De VVD hoort, net als de PvdA, GroenLinks, D66, het CDA, de ChristenUnie en diverse andere partijen, bij het ‘kartel’. Er zijn best onderlinge verschillen, maar de overeenkomsten zijn veel groter.

De extreemrechtse, of populistische partijen willen dat Nederland uit de EU stapt en zich terugtrekt achter potdichte grenzen. De ‘buitenlanders’ – dat wil zeggen: iedereen die geen Hollandse voorouders heeft en zeker de moslims onder hen – dienen als het maar even kan te vertrekken. Zodat ‘wij’ het weer voor het zeggen krijgen in ‘ons eigen land’.

Ook tussen de rechts-populistische partijen bestaat er verschil. De PVV is anders dan JA21, en dat wijkt weer af van Forum voor Democratie of BLVN. Maar ze hebben allemaal gemeen dat ze ‘eigen volk’ vooropplaatsen. BBB hoort misschien niet helemaal bij dit clubje. Het (of liever gezegd: partijleider Caroline van der Plas) beweert in elk geval eerder links dan rechts te zijn, wat dat ook waard mag wezen. Toch zou ik als ik ‘buitenlander’ was niet graag mijn lot bepaald zien door deze boerenbelangenclub.

De echte controverse bij deze verkiezingen is dus die tussen de kartelpartijen en extreemrechts.  De kans dat die laatste partijen bij de verkiezingen een meerderheid zouden kunnen verwerven is zeer klein. Zelfs als je BBB volledig meerekent in het populistische kamp zal dat wel niet gebeuren.

Maar er bestaat wel een mogelijkheid dat extreemrechts zoveel steun verwerft dat Rutte (en CDA-leider Wopke Hoekstra) slappe knieën zullen krijgen. Ik wil best aannemen dat ze liever niet met de PVV of FvD regeren. Maar met JA21 en BBB? Ik ga er ook niet zonder meer van uit dat Rutte IV de senaatsverkiezingen zal overleven.