Verhoging van de kiesdrempel biedt geen garantie dat aan de politieke versplintering een einde komt. Het parlement blijft bestaan uit veel te veel, veel te kleine fracties.

Met dat argument verzetten de tegenstanders van enige verandering zich tegen het plan van ex-PvdA-minister Jo Ritzen om de kiesdrempel een klein beetje te verhogen. Volgens Ritzen zou een partij minstens drie zetels moeten halen om in de Tweede Kamer te kunnen komen.

Deze tegenstanders hebben gelijk. Drie zetels is veel te weinig. Als die regel bij de verkiezingen van 2021 was toegepast, zouden alleen de eenmansfracties het niet hebben gehaald. De Kamer had dan in plaats van 17 fracties er 14 geteld. Nog steeds veel te veel. De latere afsplitsingen die plaatsvonden, waardoor er nu 20 partijen in het parlement vertegenwoordigd zijn, waren met een kiesdrempel niet te voorkomen geweest. Een kiesdrempel helpt immers niet tegen afsplitsingen.

Om werkelijk zoden aan de dijk te zetten zou bij verkiezingen een kiesdrempel van 4 of 5 procent gehanteerd moeten worden. Dan zou een lijst minstens 6 of 8 zetels moeten halen voor ze in de Kamer kwam. Laten we eens uitgaan van 5 procent, zoals in ons toch echt niet antidemocratische buurland Duitsland het geval is. Alle partijen die bij de verkiezingen minder dan 8 zetels kregen zouden dan van het toneel zijn verdwenen. Dat betekent dat niet alleen de drie eenmansfracties, maar ook SGP, DENK, Volt, JA21, ChristenUnie en Partij voor de Dieren geen zetels zouden hebben bezet. In plaats van 17 zouden er maar 8 partijen in de Kamer zijn beland. Die 8 partijen zouden bovendien de zetels van de niet-verkozen lijsten hebben gekregen. Zou de kabinetsformatie dan niet veel sneller zijn gegaan? Zouden Kamerdebatten niet aanzienlijk minder traag zijn verlopen?

Ja maar, zo zullen de tegenstanders van een hogere kiesdrempel naar voren brengen, de kloof tussen kiezers en politiek zou dan heel wat groter zijn geweest. Dan zou je niet meer met slechts 70.000 kiezers een zetel hebben kunnen behalen. Schandalig! Ondenkbaar! Ondemocratisch!

Tja, wat moet je tegen dat soort mensen zeggen? Dat het huidige systeem ook ondemocratisch is? Dat NIDA , Splinter, de Piratenpartij, JEZUS LEEFT en tal van anderen ook voor niks aan de verkiezingen hebben deelgenomen?

Elk voordeel hep zijn nadeel, zoals de grote denker Johan Cruijff al leerde. Als je niets verandert, blijft alles bij het oude. Dan zullen formaties steeds langer duren omdat de politieke partijen steeds kleiner worden. Dan accepteer je dus de versplintering, omdat de democratie (wat die term ook waard mag zijn) je boven alles gaat.

Er is overigens nog een voordeeltje aan een hogere kiesdrempel. Je kunt die – volgens diverse staatsrechtgeleerden – invoeren door de kieswet een beetje aan te passen. Een ingrijpende wijziging van de grondwet is niet nodig. Eventueel zou de kieswet bij de volgende verkiezingen opnieuw veranderd kunnen worden als de hogere kiesdrempel niet helpt tegen de versplintering.

Maar ik denk dat die wel helpt. Als je maar de moed hebt een beetje verder te gaan dan Ritzen en kompanen. Al denk ik dat hun voorstel in elk geval een begin is.