Israëls grote beschermer in Washington, Joe Biden,  wil zoals bekend, een twee statenoplossing. De beschermeling in Jeruzalem, Benjamin Netanyahu, zegt nee en schoffeert openlijk zijn beschermheer. Een Israëlische en een Palestijnse staat die naast elkaar in vrede leven, wijst hij resoluut af. Netanyahu is voor de VS in meerdere opzichten het grote obstakel maar Washington staat machteloos. De Israëlische premier wordt inmiddels uitgekotst door de meeste landgenoten maar hij is nog steeds premier. Wat te doen?

De VS zijn de belangrijkste donor van Israel. Elk jaar maakt Washington bijna 4 miljard dollar aan militaire steun over naar Jeruzalem. Zoals je een recalcitrante puber geen zakgeld geeft, zou je de steun aan Israel kunnen intrekken. Dergelijke geluiden zijn in Washington inderdaad te horen, maar Biden voelt er vooralsnog niets voor. Om persoonlijke reden, de president is een bijna onvoorwaardelijke vriend van Israel, maar ook om politieke. In november zijn er presidentsverkiezingen. Nu is de ‘Joodse stem’ minder belangrijk dan vroeger maar Biden wil voorkomen dat ze naar Donald Trump, vrijwel zeker zijn tegenstander, gaat. De woede en ergernis van Amerikaanse moslims neemt hij klaarblijkelijk op de koop toe.

Als Netanyahu obstructie blijft plegen, kun je proberen ‘om hem heen te werken’. Je polst politici die inschikkelijker zijn en de premier graag zien verdwijnen. Dat schijnen de Amerikanen nu te doen. Hoe groot de kans van slagen is, is onduidelijk. Ze zullen geen overdreven verwachtingen hebben. Steun voor een twee statenoplossing is na 7 oktober bij de bevolking en dus ook Netanyahu’s vijanden non existent.

Daarnaast blijven de Amerikanen met regionale en internationale partners, Saoedie-Arabië, Egypte, Qatar, de EU een uitweg zoeken. Van tijd tot tijd komt daar iets van naar buiten, als proefballonnetjes, en daar staat Netanyahu popelend met de naald in de aanslag. Hamas moet worden uitgeroeid, tot de laatste man, koste wat kost. En zoals de Gazanen dagelijks ervaren, moet je hem op zijn woord geloven. Kortom, een politieke en diplomatieke oplossing van het drama is niet in zicht.

Maar zelfs als de tijd nu niet rijp is voor de twee statenoplossing, blijft de vraag: hoe ga je dat t.z.t., als de nieuwe dageraad ooit aanbreekt, realiseren? ‘Hoe’ is misschien het meest veronachtzaamde woord in de politiek. Het gaat over haalbaarheid, praktische uitvoering en draagvlak. Zonder die elementen blijft de op papier meest schitterende oplossing geen oplossing.

In de twee statenoplossing is een hoofdrol voorzien voor de Palestijnse Autoriteit, de pseudo-regering op de Westelijke Jordaanoever. De PA heeft nul legitimiteit. Ze is door en door corrupt en de gezagsdragers, als dat woord hier nog op zijn plaats is, zijn te vaak ‘zakkenvullers’, met voorop Mahmoud Abbas, de ‘president’. Hamas is niet minder corrupt, maar desondanks vele malen populairder dan de PA. Wil de PA een rol van betekenis kunnen spelen, zal ze eerst ‘gezuiverd’ moeten worden. Zoek maar iemand die dit op dit moment realistisch vindt.

Op de Westelijke Jordaanoever leven naar schatting 700.000 Israëlische kolonisten. Zij zullen hun nederzettingen moeten ontruimen. Een groot aantal zal dat doen, maar de harde kern, tienduizenden en tot de tanden bewapend, zal zich niet laten ‘verjagen’. Een burgeroorlog als de prijs voor een oplossing waarin de meeste Israeli’s niet in geloven, zal geen Israeli willen betalen.

Maar zelfs als dit wonder gebeurt, hoe baken je het gebied van de respectieve staten af? Gaza en de Westelijke Gebieden vormen geen aaneengesloten gebied. Israel zal nooit toestaan dat een Palestijnse staat het eigen gebied zal doorsnijden. En dan laten we de status van Jeruzalem, economische kwesties en disputen over vitale waterrechten buiten beschouwing.

Sinds de Holocaust leven de Israeli’s met het worst case scenario als leidraad. Wie garandeert ze dat die Palestijnse staat geen Gaza wordt, een uitvalsbasis voor Hamas of een soortgelijke terreurorganisatie? Na de pogrom en het trauma van 7 oktober gelooft op een enkele verstokte idealist na geen Israeli in ‘vreedzaam samenleven’.

Stel, hoe onwaarschijnlijk ook, dat de Israeli’s bereid zouden zijn hun wantrouwen en scepsis opzij te zetten, dan nog heb je, – it takes two to tango -, een partner nodig. De PA erkent Israel maar wordt door de eigen bevolking niet serieus genomen. Hamas glorieert in zijn martelaarschap en is daardoor uitermate populair, maar weigert Israel te erkennen. Het strijdlied ‘From the river to the sea’ roept op tot de vernietiging van Israel en, als het tegenzit, ook van haar inwoners. De tekst schijnen we volgens de Hamas-apologeten in het westen niet letterlijk te moeten nemen, maar vertel dat maar eens aan de Israeli’s.

Ter afsluiting richten we de blik nog even op het geopolitieke speelveld. In het Midden-Oosten strijden Iran en Saoedie-Arabië om de hegemonie. De ayatollahs hebben daartoe een netwerk van organisaties opgebouwd, de ‘as van verzet’. Tot dat gezelschap behoren de Libanese Hezbollah, de Houthi’s in Jemen, Hamas in Gaza en diverse terreurgroepen in Irak en Syrië. Over in hoeverre Teheran aan de touwtjes trekt en de andere leden regisseert, lopen de meningen uiteen. Voor al deze groepen is Israel de ‘kleine satan’ (de VS is de grote) en met de duivel sluit je geen vrede. Niet in principe en evenmin in de praktijk.

Diplomatie is in het Midden-Oosten meestal trekken aan een dode kameel en hopen dat hij op wonderbaarlijke wijze opeens tot leven komt. De Amerikanen zullen het blijven proberen, maar de twee statenoplossing blijft voorlopig een hersenschim. En ‘voorlopig’ zou wel eens een eeuwigheid kunnen duren.