Nationalisme is de hoeksteen van elke populistische beweging. We moeten trots zijn op Ons Vaderland, Ons Volk, Ons Verleden. Rita Verdonk noemde haar politieke partij (die overigens pijnlijk mislukte) niet voor niets Trots op Nederland.

De vraag is alleen: waarop moeten we dan zo vreselijk fier zijn? Op Rembrandt, Spinoza, Vincent van Gogh, Johan Cruijff?  Dat waren allemaal landgenoten die iets hebben gepresteerd dat tot in de verste uithoeken van dit ondermaanse indruk heeft gemaakt. Mogen we ons niet op de borst kloppen dat zij uit hetzelfde land kwamen als wij?

Je kunt je om te beginnen afvragen wat ons aandeel is geweest in hun prestaties. Cruijff, om maar bij het laatstgenoemde voorbeeld te blijven, kon aardig tegen een bal trappen. De meeste Nederlanders kunnen dat niet. Sterker nog: ze schoppen nog geen deuk in een pakje boter. Wat heeft het voor zin op te scheppen over de vaardigheden van een ander?

Bovendien: Nederland heeft veel meer inwoners gehad dan bovengenoemde beroemdheden. Anton Mussert bijvoorbeeld. Of Volkert van der G. Ik heb nog nooit iemand horen pochen dat hij uit hetzelfde land kwam als Mussert. Is het niet een beetje flauw om wel blij te zijn dat je je nationaliteit deelt met Van Gogh of Cruijff en dat je niets te maken wil hebben met slecht befaamde inboorlingen van je land?

Nog los daarvan heb je de kwestie: wat is Nederland? Het is een gebied dat in de Tachtigjarige Oorlog min of meer toevallig een eenheid werd. Het Vlaamse deel van België, waar ze dezelfde taal spreken, bleef erbuiten omdat het veroveren ervan mislukte. Sommige oostelijke en zuidelijke delen horen trouwens pas sinds het begin van de negentiende eeuw bij Nederland. Eerder maakten ze deel uit van het huidige België of van een Duits vorstendom.

In een enkel geval was dat bijna zo gebleven. De provincie Limburg wilde zich in 1830 bij de Belgische opstand eveneens afscheiden. Alleen onder dwang ging ze deel uitmaken van Nederland. Rond 1850 probeerde ze lid te worden van de nieuwe Duitse eenheidsstaat. Ook dit mislukte, waardoor Limburg Nederlands bleef.

Dat mag dan allemaal wel vrij lang geleden zijn, welke reden hebben Limburgers eigenlijk om hoog op te geven over hun Nederlanderschap? PVV-leider Geert Wilders, die voortdurend roept dat we ‘Ons Land’ terug willen, is overigens ook een Limburger. Dat wil zeggen: hij is geboren in Venlo, maar hij heeft voor een deel Indische wortels. Hetzelfde geldt voor FvD-opperhoofd Thierry Baudet, wiens voorouders verder afkomstig zijn uit Frankrijk.

Trots op Nederland? Welk Nederland dan? En waarom eigenlijk?