Stikstofbemiddelaar Johan Remkes zei woensdag bij de presentatie van zijn rapport te verwachten dat de boeren ‘niet blij’ zullen zijn met zijn bevindingen. Volgens mij is de vaste VVD-invaller voor netelige klussen te somber over de vrucht van zijn werkzaamheden. Ik vermoed zelfs dat de landbouwsector een kleine zucht van verlichting zal slaken.

Remkes beveelt immers aan om ‘vooralsnog’ vast te houden aan 2030 als jaar waarin de stikstofemissie gehalveerd dient te zijn. Vooralsnog. Dat betekent dat hij zich situaties kan voorstellen waarin het kabinet niet meer gebonden is aan dat jaartal, in elk geval niet overal.

Met andere woorden: 2030 staat niet onder alle omstandigheden als een paal boven water. Remkes neemt, ietwat omzichtig formulerend, een vergelijkbaar standpunt in als CDA-leider Wopke Hoekstra. Die zei eind augustus in een veelbesproken AD-interview dat genoemd jaar ‘niet heilig’ was. Toen verklaarde Remkes nog dat 2030 ‘niet ter discussie’ stond, daarin bijgevallen door het kabinet. Woensdag keek hij weliswaar daadkrachtig in de camera’s, maar hij herhaalde die woorden niet.

Remkes is dus, hoe je het ook wendt of keert, gaan schuiven. Of de boeren het genoeg vinden, weet ik niet, maar uit een eerste reactie van Agractie, een van hun militante clubjes, kun je het wel afleiden. Volgens deze organisatie heeft Remkes een ‘genuanceerd verhaal’ verteld. Of nieuwe protestmanifestaties nu van de baan zijn, kon Agractie nog niet zeggen. Eerst moet ze het rapport grondig bestuderen.

Heel slim. Je niet meteen gewonnen geven. Altijd blijven dreigen, al is het dan met illegale daden. De overheid durft er toch niet echt iets tegen te ondernemen.

Ook drie van de vier regeringspartijen zullen niet ontevreden zijn met het ‘genuanceerde’  advies van Remkes. CDA en ChristenUnie willen als ‘boerenpartijen’ de beroepsgroep niet voor het hoofd stoten. Ook de VVD is op zijn minst verdeeld over een harde aanpak van de agrarische sector. Alleen D66 zal mogelijk wat sip reageren. Toch verwacht ik niet dat de democraten lang dwars zullen liggen. Ze hebben te veel sores aan hun hoofd om er dit nog bij te nemen. En bovendien: het relaas van Remkes is met enige moeite nog wel uit te leggen aan de D66-achterban. Een groot deel daarvan zal beseffen dat er niet meer te halen viel, vermoed ik zo.

Remkes bevond zich als stikstofbemiddelaar in een onmogelijke positie. Zijn stoere taal van twee jaar terug, die neerkwam op: ‘Het kabinet moet nog harder ingrijpen’, viel echt niet vol te houden na alle blokkades en brandstichtingen. Hij heeft gedaan wat hij kon. Om de boeren nog wat aangenaam te kietelen liet hij bij het uitbrengen van zijn advies enkele tranentrekkende kreten los. Hij had ‘oprechte wanhoop’ gezien ‘in de ogen van redelijke mensen’. Je kunt je natuurlijk afvragen of iemand die meteen woedend op zijn tractor stapt als hij meent onrechtvaardig behandeld te worden wel zo redelijk is. Maar dat deed Remkes niet. Die keek wel uit.