Het staat in de krant, dus zal het wel niet waar zijn. Sinds er dag-, week- en nieuwsbladen bestaan wordt er zo over de media gedacht. Zelfs prinses Beatrix liet zich, alweer lang geleden, in een gesprek met journalisten ongebruikelijk openhartig ontvallen dat de leugen de pers regeert.
Het wantrouwen tegenover de pers is de laatste tijd in een stroomversnelling geraakt. Wie en wat mag je nog geloven? Fakenieuws, nieuws- en beeldvervalsingen, propaganda, leugens en fotoshoppen maken het de lezer/kijker/luisteraar steeds moeilijker.

Telkens als ik met oud-collega’s over ons vak praat overheersen de mening en het gevoel dat we begonnen zijn aan een nieuw communicatie-tijdperk. We zijn al gewend aan het idee dat de papieren krant steeds minder wordt gelezen en dat de nieuwe generatie voor de digitale krant kiest. Het zij zo.

Dat lezers hun abonnement opzeggen komt trouwens veelal omdat ze ontevreden zijn over de bezorging. De bezorger is de laatste, tevens de zwakste schakel tussen redactie en lezer.
Er is een schreeuwend tekort aan krantenbezorgers. En dan houdt het vanzelf een keer op.
Nederland is mondiaal een uitzondering, nou ja, een van de weinige landen waar de krant aan huis wordt bezorgd.
In de meeste landen halen de mensen hun krant bij de kiosk om de hoek. Dat doen wij niet en het is onbegonnen werk om nu nog met dat kioskensysteem te beginnen..

Maar nu krijgt de mediawereld te maken met een nieuw fenomeen: AI (artificial intelligence), kunstmatige intelligentie, ChatGPT.
Een paar jaar geleden heb ik tijdens een vakantie in Virginia een interessante discussie gehad met een Amerikaanse kennis; Emilio, van Italiaanse komaf, uit de buurt van Venetië.
Discussie is een groot woord. Het was meer een luidruchtige monoloog, van zijn kant.
Emilio is nu eenmaal een veelprater, een ‘alles’weter en vooral een betweter. Over alles een mening.

Ik herinner me nog goed dat hij op een gegeven moment zei dat de kunstmatige intelligentie het redactionele werk van de journalisten zou gaan overnemen. Met behulp van die kunstmatige intelligentie zouden in de naaste toekomst grote delen van de krant vol worden geschreven.
Ik heb hem uit laten praten, nog een pint voor ons beiden besteld en m’n schouders opgehaald. Ja, ja…
Maar Emilio had gelijk.

Een paar dagen geleden las ik dat Mediahuis, uitgever van onder meer de NRC en de Telegraaf een nieuwe sportsite is begonnen: Resport.nl.
De koppen boven de artikelen worden – bij wijze van experiment – volledig door kunstmatige intelligentie geschreven.
Zijn de redacteuren daar dan niet intelligent genoeg voor? Tuurlijk wel, aldus de uitgever. Het is bedoeld als een inspiratiebron. Niet als eindproduct.
Nog niet…
Redacteuren mogen meekijken wat de kunstmatige intelligentie schrijft.
Nog wel…

De robot, in allerlei soorten en variaties, heeft de mens al veel werk uit handen genomen.
Heel veel hoeven we daarom niet meer zelf te doen. Hoeven we straks ook niet meer zelf te denken, of ben ik nu een doemdenker? Bang voor het onbekende?

Cabaretier Theo Maassen had in zijn tv-serie Zomergasten onlangs de Belgische kosmoloog Thomas Hertog te gast. Die zei op een gegeven moment dat we de controle niet moeten verliezen als het over die kunstmatige intelligentie gaat.
Het klonk een beetje bezorgd en tegelijk nieuwsgierig naar wat die kunstmatige intelligentie ons gaat brengen.

Tot nu toe zijn we in de loop der eeuwen redelijk de baas gebleven over onze eigen uitvindingen. Al kan het soms uit de hand lopen als uitvindingen in verkeerde handen vallen.
Maar het gevaar dreigt dat we straks achter de feiten aanlopen. Dat wij niet aan de machine moeten vertellen wat ‘ie moet doen, maar dat het omgekeerde gaat gebeuren: dat wij moeten luisteren naar wat de machine ons opdraagt te doen.
Dat hoeft geen drama te zijn, als tenslotte de mens maar altijd het eerste en vooral het laatste woord heeft…