Kiezers schijnen hun keus te bepalen aan de hand van drie factoren. In de eerste plaats gaan ze af op de partij, of beter, waar deze volgens hen voor staat. Vervolgens kijken ze of de lijsttrekker bevalt, – maakt hij of zij een sympathieke en betrouwbare indruk? En tenslotte willen ze wel eens een blik in het partijprogramma werpen. Dat laatste doen waarschijnlijk alleen de echt geïnteresseerden.

Bij een nieuwe partij speelt de eerste factor minder mee. De partij heeft zich nog niet hoeven te bewijzen en heeft dus geen staat van dienst. De ideeën kunnen aanspreken maar de kiezer zal zich vooral richten op de lijsttrekker. Het programma zal hem eigenlijk worst zijn. Forum van Democratie (FvD) had succes toen Thierry Baudet alleen nog maar de uil van Minerva zag vliegen en dit voorjaar zagen we hoe Caroline van der Plas op haar trekker de BoerBurgerBeweging (BBB) naar de overwinning in de Statenverkiezingen reed.

Het Nieuw Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt valt eveneens in deze categorie. Het NSC is volledig afhankelijk van zijn persoon en imago. De andere kandidaten zijn om het oneerbiedig te zeggen niet meer dan lijstvulling, stoffering voor de achterbankjes.

Omtzigt’s grote troef is zijn imago. Sinds het toeslagen-schandaal is hij de Goed Heiligman uit Enschede. Dat hij door zijn vorige partij, het CDA, zou zijn weggepest, heeft hem ook nog het aureool van de martelaar bezorgd. Voor de concurrentie valt daar nauwelijks tegen op te boksen. Ze moeten hopen dat hij fouten gaat maken.

Zoals meestal klopt dat imago niet met de werkelijkheid. Omtzigt zit 20 jaar in de Kamer. Hij was doorgaans een volgzame CDA-er. Hij kent als geen ander het klappen van de zweep. De ‘frisse wind’ die hij wil laten waaien, heeft hij sinds kort opgesnoven. Hij is net zo’n insider als collega’s die evenveel jaren op de teller hebben.

Dat zie je terug in zijn campagne. Omtzigt weet dat je moet doseren. Niet in een keer, pats boem, met een kandidatenlijst, kandidaat-premier en programma komen. Dan gaan de schijnwerpers er even vol op, maar daarna moet je net als elke andere partij in de slag om de media-aandacht. Nee, je bouwt de spanning op.

Eerst weet je niet of je meedoet. En dan lanceer je een eigen partij.

Je laat in het midden of je in het hele land deel zal nemen en besluit dat toch te doen.

Idem met de kandidatenlijst die eerst weinig en uiteindelijk toch veel namen telt.

Je laat de natie lang in spanning over de vraag of je nu wel of niet minister-president wil worden. En dan lijk je het toch te willen.

Op al die momenten floepen de schijnwerpers aan en ben je het middelpunt. Dat is professioneel campagne voeren. En daarom lig je in de peilingen nek aan nek met de VVD van Dilan Yesilgoz en een neuslengte voor de fusieclub, VerenigdLinks, van Frans Timmermans. De VVD zie je als de gevaarlijkste concurrent. Daarmee zoek je op het juiste moment en op het door jou gekozen terrein de confrontatie. Althans, dat is de bedoeling.

Vorige week kwam naar buiten dat een medewerkster van Vluchtelingenwerk een Isis-verleden heeft. Voor die baan had ze een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) nodig en gekregen. De vraag is natuurlijk, hoe kon dat? Wie heeft zitten slapen? En zijn er meer van zulke gevallen?

Dat zijn gerechtvaardigde vragen en Omtzigt riep Yesilgoz op het matje. Maar Yesilgoz gaat daar niet over. Het is de portefeuille van Franc Weerwind, de D66-minister van rechtsbescherming. Dat wist Omtzigt natuurlijk, want van procedures en competenties weet hij alles. Hij eiste van Yesilgoz een brief. Yesilgoz beloofde het door te geven aan Weerwind. Daar nam Omtzigt geen genoegen mee. De brief moest er binnen een week zijn en informatie bevatten over mogelijk andere gevallen. Yesilgoz zou het doorgeven aan Weerwind. Einde voorstelling.

Je vraagt je af wat Omtzigt, laat staan de kiezer, met dat gedoe is opgeschoten. Het was tijdverspilling, en waarom? In de hoop dat Yesligoz op haar gezicht zou gaan? In een politiek gezien weinig meer dan een futiliteit? Dat is beneden de maat van een politiek leider.

Dat brengt me op een andere, veel ernstiger kwestie met Omtzigt in de hoofdrol. Het betreft de ‘nepgetuige’ die Omtzigt, toen woordvoerder van het CDA in de MH17-tragedie, had opgevoerd. Het gaat in dit bestek te ver om daar dieper op in te gaan maar de hoofdzaak was dat een getuige, een Oekraïner, gesoufleerd door Omtzigt een verklaring zou afleggen over dingen die hij niet zelf had gezien. Het was een blamage die Omtzigt het woordvoerderschap kostte. Ik heb nooit begrepen waarom hij die voor de nabestaanden uiterst pijnlijke affaire heeft overleefd.

Het kleinere grut laten we nu zitten. Maar vooruit, omdat het een onthullend licht werpt op de man, hierbij toch de ‘gratis bier’-motie van Van der Plas (verhoging van het minimumloon zonder dekking aan te geven). Het werd een lachnummer en Van der Plas stond in haar boerenkiel. Maar de motie was medeondertekend door Pieter Omtzigt, de man van de cijfertjes, en hij liet haar de volle laag aan hoon incasseren. Dat doe je niet als politiek fatsoen hoog in je vaandel staat.

Kortom, Omtzigt heeft net als de meeste politici vlekken op zijn vest. Dus die heiligverklaring moeten we maar laten zitten.

En verder ben ik van mening dat er een kiesdrempel moet komen!