Zodra je leest dat ex-minister Jeroen Dijsselbloem de nieuwe burgemeester van Eindhoven wordt, weet je dat de complottheorieën niet lang zullen uitblijven. En jawel hoor, daar zijn ze.

Alweer krijgt de PvdA een burgemeester in een grote stad, constateert De Telegraaf.  Drie van de vijf grootste gemeenten (Rotterdam Utrecht, Eindhoven) komen nu in handen van een partij die nog maar negen zetels in de Tweede Kamer heeft. Terwijl de PVV, met bijna tweemaal zoveel zetels, opnieuw achter het net vist.

GeenStijl gaat nog een stapje verder. Dat Dijsselbloem nu Eindhoven krijgt is vast de beloning voor het gedweeë stemgedrag van de PvdA-senatoren, die het vrijhandelsverdrag CETA mogelijk maakten, suggereert het weblog.

Met de werkelijkheid hebben dergelijke berichten, die de indruk wekken van achterkamertjespolitiek, weinig van doen. Wie burgemeester van een stad wordt, beslist de gemeenteraad. Formeel moet het kabinet die keuze bevestigen, maar dat is al diverse jaren echt niet meer dan een formaliteit. In wezen heeft Nederland allang een gekozen burgemeester. Gekozen door de gemeenteraad, bedoel ik. Niet door de bevolking.

Maar de bevolking kiest wél de leden van de gemeenteraad, zoals ze ook de leden van de Tweede Kamer en de Provinciale Staten kiest. We kennen in Nederland namelijk het systeem van de representatieve democratie. Het volk bepaalt wie zijn vertegenwoordigers zijn en die bepalen op hun beurt het beleid.

Natuurlijk, zouden de inwoners van Eindhoven hun burgemeester hebben mogen aanwijzen, dan was dat waarschijnlijk Willy van de Kerkhof of zo iemand geweest. Die is bekender dan Dijsselbloem (hoewel niet heel veel bekender)  en ongetwijfeld een volkser type.

Maar de gemeenteraad van Eindhoven heeft op andere capaciteiten gelet. Dijsselbloem heeft veel politieke ervaring, weet hoe de hazen in Den Haag en Brussel lopen en staat bekend als integer en deskundig. Een echte carnavalsvierder lijkt hij me niet, maar je kunt niet alles hebben.

Dat drie van de vijf grootste steden een PvdA’er als burgemeester hebben (of krijgen) doet zonder meer vermoeden dat er achter de schermen iets geregeld is. Zeker omdat de PvdA al jaren een klein, tamelijk onbetekenend partijtje is. Toch kán van een samenzwering helemaal geen sprake zijn, want Mark Rutte of Hanke Bruins Slot (minister van Binnenlandse Zaken) gaan er niet over. Ze mogen straks ‘ja’ roepen, maar alleen maar ‘ja’. ‘Nee’ komt überhaupt nicht im Frage.

Het zou natuurlijk beter zijn als ze zelfs niet meer ‘ja’ mogen zeggen. Met andere woorden: als de zeggenschap van de Kroon over burgemeestersbenoemingen volledig verdwijnt. Maar dat vereist een grondwetswijziging, waaraan gewerkt wordt.

Wat de situatie daarna zal zijn is overigens nog niet helemaal duidelijk. Misschien mag de bevolking straks toch haar burgemeester kiezen. Willy van de Kerkhof (of zo iemand) hoeft nog niet te wanhopen.