Elke campagneleider heeft een alles bepalende opgave. Hij moet ervoor zorgen dat het thema waarmee zijn partij de verkiezingen hoopt te winnen, de campagne beheerst. Met zijn team peilt hij daartoe de stemming en reacties onder de eigen aanhang en het grote publiek. Waar nodig en gewenst kan hij dat thema nader uitwerken en polijsten. Als ze daarin slagen, kan de lijsttrekker zich met het thema profileren en op stemmenjacht gaan.

Dat is geen garantie voor succes. Veel, maar zeker niet alles, hangt af van het optreden van de lijsttrekker. Als hij faalt, bezwijkt onder de druk of de plankenkoorts niet altijd in bedwang weet te houden, kun je op papier de perfecte campagne ontwerpen, maar zal het oordeel van de kiezer luiden: jammer maar helaas. Het is bovendien ook nog mogelijk dat de concurrentie de betere thema’s heeft en/of een betere campagne voert. En dan zijn er altijd de gevreesde onvoorziene gebeurtenissen die al die prachtplannen overhoop kunnen gooien. ‘Events, dear boy, events’, waarschuwde de Britse oud-premier Harold MacMillan ruim 60 jaar geleden.

De VVD zet in deze campagne voornamelijk in op migratie en asiel. Daar hebben de liberalen in de zomer het kabinet voor opgeblazen. Ze gaan ervan uit dat ze met dit ‘narratief’, zo heet dat in vakkringen, de campagne naar zich toe kunnen trekken. Dat is vooral de taak van Dilan Yesilgoz, de lijstrekker. Daarnaast heeft Yesilgoz een paar andere ijzers in het vuur: ze is niet Mark Rutte en zou de eerste vrouwelijke minister-president kunnen worden. Maar ‘inhoudelijk’ is migratie, dwz zo weinig mogelijk asielzoekers en alleen de voor onze economie noodzakelijke arbeidsmigranten, het grote VVD-thema.

Collega Frans Timmermans en zijn VerenigdLinks zetten hun kaarten op de klimaatverandering. Omdat geen zinnig mens de klimaatverandering kan ontkennen, moet hij zich zien te onderscheiden door de vereiste maatregelen sneller en beter door te voeren. Als realo weet Timmermans dat hij  het draagvlak in de gaten moet houden en niet zo snel kan gaan als zijn achterban wil. Die spagaat heeft hij tot dusver redelijk onder controle. Verder presenteert Timmermans zich graag als de internationaal gelouterde staatsman. Hij was minister van buitenlandse zaken, – stelt in onze polder weinig meer voor-  en twee keer eurocommissaris – als klimaatchef niet zonder succes -.  en gaat graag naar bijeenkomsten in het buitenland om onder regeringsleiders zijn gelijken te treffen. Of dat hem het Torentje in helpt, staat te bezien. De kiezer wil hem maar geen aardige vent vinden.

Soms is een lijsttrekker zelf het ‘narratief’. Op een of andere manier valt zijn persoon samen met wat de kiezers op dat moment willen, voelen en soms denken. De BoerBurgerBeweging (BBB) dankte haar succes bij de Provinciale Statenverkiezingen dit voorjaar vooral omdat partijleider Caroline van der Plas  de boeren- en andere protesten belichaamde. Alleen, het succes is van korte duur, wanneer het winnende issue uit zicht verdwijnt. De kiezer is stikstof misschien niet vergeten, maar als thema is het ver weggezakt. En daarmee slinken ook de kansen van de BBB, zoals we in de peilingen zien.

Deze campagne is Pieter Omtzigt het narratief. Voor hele volksstammen is de oud-CDA-er dankzij het onthullen van het toeslagen-schandaal de Goed Heiligman uit Enschede. Misstappen uit het verleden, zoals zijn absurde optreden nav de ramp met de  MH 17 – zie mijn vorige stukje ‘De aanval op Omzigt is geopend’ -. zijn uit het nationale geheugen gewist. De VVD en VerenigdLinks willen hem graag aanpakken maar hebben geen idee hoe. Als Rutte een teflonlaag had, heeft Omtzigt er drie. Zijn aanhang is bereid hem zo ongeveer alles te vergeven. Als hij een eigen doelpunt zou maken, zullen de fans roepen: maar het is wel een heel mooi doelpunt en hem luid toejuichen. Probeer daar maar eens tegen op te boksen.

Omtzigt doet en zegt niets zonder een slag om de arm te houden. Of hij nu wel of niet minister-president wil worden, weet niemand, hijzelf vermoedelijk evenmin. De stand van zaken is nu dat hij liever in de Kamer blijft maar de knoop pas doorhakt na de verkiezingen. Maar voor hetzelfde geld zegt hij vanavond of morgenochtend weer iets anders. Wie weet wil hij van het premierschap een duobaan maken, zodat hij vaker bij zijn gezin kan zijn. Je weet het niet, de kiezer weet het niet en het maakt allemaal niets uit. Tot nu toe was alleen de paus onfeilbaar, maar sinds kort ook Pieter Herman Omtzigt, collega-katholiek te Enschede.

Als jezelf het verhaal, het narratief, bent, ben je kwetsbaar. Vraag maar aan Caroline van der Plas. Nu is Omtzigt een veel beter politicus dan Van der Plas en zal dus minder snel door de mand vallen, maar als alles, je hele partij, voornamelijk van jou afhankelijk is, moet je mentaal van gewapend beton zijn. Je weet dat je nooit aan het ideaalbeeld  kan voldoen, dat je zal tegenvallen en teleurstellen. Dat daarvoor ooit de afrekening komt en dat ook jouw carrière eindigt in tranen, zoals de Britse politicus Enoch Powell wist. Voorlopig ligt Omtzigt met nog een dikke week te gaan samen met de VVD op kop. Maar na 22 november zal ook voor hem de werkelijkheid weer haar grimmige kop opsteken.

En verder ben ik van mening dat er een kiesdrempel moet komen!