Het gaat misschien te ver om Israels oorlog in Gaza Benjamin, Bibi, Netanyahu’s oorlog te noemen. Toch, zijn persoonlijke belang in het voortduren van de oorlog is groter dan dat van zijn land. Zolang Israëlische troepen vechten in Gaza en hij een langdurige wapenstilstand kan tegenhouden, is zijn positie redelijk zeker. Dat daarbij rond de 30.000 mensen zijn omgekomen en een hongersnood dreigt, kan hem niet schelen. Het eigen politieke overleven heeft absolute voorrang.

Het verhaal is bekend maar bij deze toch een korte samenvatting. Netanyahu moet terecht staan wegens corruptie en dreigt in de gevangenis te verdwijnen. Om dat te voorkomen sloot hij een coalitie met extremistische partijen die onder andere omstandigheden buiten elke deur waren gehouden. Hoe grenzeloos cynisch dit ook klinkt en waarschijnlijk zou zelfs Machiavelli de wenkbrauwen fronsen, je zou kunnen zeggen dat de pogrom van 7 oktober hem niet ongelegen kwam. Een land in oorlog zal zijn premier niet snel afzetten. Voorwaarde is alleen dat hij een bepaald minimum aan steun weet te behouden.

Zijn grote strategische doel, de vernietiging van Hamas, wordt gesteund door de overgrote meerderheid van de Israeli’s. Zelfs linkse, fervente ‘anti-Bibi’ Israeli’s stemmen daar (nog steeds) mee in. Een twee staten-oplossing, naast Israel een Palestijnse staat in Gaza en op de bezette Jordaanoever, wijst de meerderheid af. En zolang Netanyahu zegt alles te doen om de ruim 100 gijzelaars die nog in handen zijn van Hamas te bevrijden, kan hij blijven rekenen op een meerheid. Dat hij geen realistisch idee heeft hoe Gaza na de oorlog bestuurd en weer opgebouwd moet worden, is van later zorg. Zolang een meerderheid blijft geloven dat het belang van Israel samenvalt met het overleven van de premier, kan hij verder.

Maar hoe lang kan hij daarop rekenen?

Kritische Israeli’s die aangeslagen door het trauma van 7 oktober zwegen en de nationale eenheid wilden bewaren, laten weer van zich horen. In Tel Aviv en Jeruzalem gaan demonstranten weer tegen Netanyahu de straat op. Nog lang niet zo massaal als voor de oorlog toen de premier het Hooggerechtshof en daarmee de democratie wilde castreren, maar de spandoeken verschijnen weer en de leuzen worden weer gescandeerd.

De oorlog mag voor Netanyahu ook weer niet te lang duren. Hij kan Gaza platbombarderen tot het een ruïne en een kerkhof is, maar als de gijzelaars niet vrijkomen, zal de twijfel over zijn leiderschap en in het voetspoor daarvan zijn motieven weer de kop opsteken. Het trauma van 7 oktober zal nooit verdwijnen, de 1200 vaak gruwelijk afgeslachte doden zullen eeuwig herinnerd worden, maar Israeli’s zullen weer gaan nadenken over hoe zij verder moeten. Of ze hun lot en toekomst kunnen toevertrouwen aan een man die uitsluitend aan maar een lot en een toekomst denkt: de zijne.

Bij zijn belangrijkste bondgenoot lijkt het geduld met de premier inmiddels op. De leider van de Democraten in de Amerikaanse Senaat, Chuck Schumer, riep de Israeli’s vorige week  op ‘nieuwe verkiezingen te houden’ en noemde Netanyahu ‘een obstakel voor de vrede’. Een nog belangrijkere politicus, president Joe Biden, vond het een ‘goede rede’. Je mag er dus vanuit gaan dat Schumer, een Jood en trouw ondersteuner van Israel, mede namens Biden sprak. Er zijn in november presidentsverkiezingen en Biden is bang dat de onvoorwaardelijke steun aan Netanyahu hem stemmen zal kosten. Bij Amerikaanse moslims, jonge kiezers en de eigen linkervleugel, stuit die steun met de dag op meer weerstand.

Als je te dicht bij Netanyahu staat, raak je onvermijdelijk een keer door hem besmet. En dat heeft zijn weerslag in de internationale diplomatie. Niet alleen de Amerikaanse invloed in het Midden-Oosten staat op het spel, maar ook het krediet in het ‘globale zuiden’. Dat is allemaal niet bevordelijk voor het vredesproces.

Washington mag dan zijn geduld verliezen, concrete gevolgen heeft het nog niet. Jeruzalem krijgt jaarlijks ruim 3 miljard dollar aan steun van de VS en zou zonder Amerikaanse wapens de huidige oorlog niet kunnen voeren. Toch gaat het Biden nog te ver om Israel van het infuus los te koppelen en daarmee tot inschikkelijkheid te dwingen. De Joodse stem is in november te belangrijk.

Die Joodse stem wil ook Bidens tegenstander bij de verkiezingen, Donald Trump, binnen hengelen. Trump staat vierkant achter Netanyahu die met de Hongaarse premier Viktor Orban en Vladimir Poetin tot zijn politieke vriendenkring, de club van ‘Sterke Mannen’, behoort. Niet toevallig mocht Netanyahu bij Trumps spreekbuis Fox News zijn hart luchten over Schumers rede. Niemand heeft het recht om zich met Israels verkiezingen te bemoeien, aldus de premier. ‘We zijn geen bananenrepubliek’. Maar als Trump een handje toesteekt, is dat uiteraard meer dan welkom.

Of Netanyahu die tijd heeft, staat te bezien. Elke dag dat de oorlog langer duurt zal hij aan steun verliezen. In een democratie, en dat is Israel nog altijd, kun je geen eindeloze vernietigingsoorlog voeren. Er komt een moment dat misschien niet Netanyahu’s harde kern, maar wel de meeste Israeli’s het genoeg zullen vinden. Hamas is niet vernietigd maar militair voorlopig wel uitgeschakeld. Humanitaire overwegingen zullen vermoedelijk niet de doorslag geven, maar het besef dat de oorlog de eigen democratie ondermijnt en van Israel een permanente paria in de internationale gemeenschap maakt, zal ze zeker aan het denken zetten.

Of de vrede tussen Israel en de Palestijnen ooit dichterbij komt, waag ik te betwijfelen. Maar zonder Netanyahu is die kans misschien iets, en dat moeten we vooral niet overdrijven, groter.