De dagen van Joe Biden in het Witte Huis lijken geteld. De kans dat de Democraat de presidentsverkiezingen op 5 november wint van zijn Republikeinse opponent Donald Trump is flink gedaald na zijn rampzalige optreden in het CNN-debat in de nacht van donderdag op vrijdag. Het is zelfs mogelijk dat Biden geen kandidaat meer is en dat een jongere en energiekere partijgenoot in het strijdperk treedt.

De bijdrage van Biden aan het debat was tenenkrommend. Hij stond als een wassen beeld achter het katheder, was nauwelijks te verstaan (gevolg van een verkoudheid, aldus zijn medewerkers), stamelde en stotterde dat het een aard had, was voortdurend de draad kwijt, zocht steeds naar woorden en kraamde af en toe regelrechte onzin uit. Donald Trump, amper drie jaar jonger maar veel alerter en vitaler, had dat scherp door en schimpte ‘Hij weet zelf niet wat hij zegt.’

De paniek in het Democratische kamp is groot. De partijtop hoopte dat het debat zou aantonen dat Biden, hoewel 81, nog goed bij de les is en op inhoud de vloer zou aanvegen met zijn tegenstrever. Het tegendeel was het geval. Trump verspreidde weliswaar zoals we van hem gewend zijn de ene na de andere leugen – de twee debatleiders spraken hem amper tegen -, maar hij was duidelijk de winnaar. Dat bleek ook uit peilingen die tijdens en na het debat werden gehouden.

Voor de Democraten is nu de grote vraag: laten we hem zitten, of zoeken we een vervanger? Aan beide opties zitten grote risico’s. In het eerste geval is een nederlaag in november vrijwel zeker. Biden stond landelijk gezien al achter op Trump, en ook in de zogeheten swingstates waar Democraten en Republikeinen elkaar nauwelijks ontlopen en die de doorslag geven. Die achterstand zal na het desastreuze optreden van Biden alleen maar toenemen.

Biden vervangen is evenmin aanlokkelijk. Hij zal er overigens zelf mee moeten instemmen (hij is tenslotte partijleider) en dat ligt niet voor de hand want Joe is sinds jaar en dag de mening toegedaan dat hij de enige Democraat is die Trump kan verslaan. Hij heeft inderdaad vier jaar geleden bewezen dat hij dat kan, wat niet wil zeggen dat niemand anders dat kan en dat hij daartoe dit jaar weer in staat is. De president luistert alleen naar zijn vrouw ‘doctor Jill’ (ze is erg gesteld op haar academische titel), dus pogingen om Biden tot aftreden te bewegen, zullen via haar moeten verlopen.

Maar stel dat dat lukt, wie moet hem opvolgen als kandidaat? Kamala Harris? Als vicepresident komt zij als eerste in aanmerking Maar zij is de afgelopen vier jaar vooral onzichtbaar geweest, ze heeft weinig van haar functie gemaakt. Voor een belangrijk deel kwam dat doordat Biden haar ook nauwelijks ruimte gaf zich te profileren, hij hield de teugels strak. Een giga-stemmentrekker lijkt ze sowieso niet te zijn, ook omdat nogal wat kiezers in het traditioneel denkende Amerika het niet zo op hebben met iemand die én vrouw is én van Afro-en Indiaas-Amerikaanse komaf.

Er lopen in de Democratische Partij de nodige talenten rond die presidentieel zijn. Steeds weer duikt de naam op van de populaire gouverneur van Californië, Gavin Newsom, die zich ooit wel eens zal opwerpen als kandidaat, maar niet nu. ‘We moeten onze president steunen’, zei hij na het debat. ‘We kunnen hem niet de rug toekeren na één zwak optreden. Wat voor partij zou dat wel doen?’ Ook de gouverneurs van Michigan (Gretchen Whitmer) en Illinois (de steenrijke JB Pritzker) worden genoemd. Maar ze zijn bij het Amerikaanse electoraat (nog) niet zo bekend en ze zouden door de Biden-aanhang van verraad kunnen worden beschuldigd als zij nu naar voren stappen als alternatief. Dat stempel zou ze over vier of acht jaar, als ze zich wel kandidaat stellen, lelijk kunnen opbreken.

Nogal wat Democraten denken dat er maar één oplossing is: benoem Michelle Obama tot kandidaat, de vrouw van Barack. Ze is inderdaad mateloos populair, ze is van onbesproken gedrag, ze heeft acht jaar in het Witte Huis gewoond, dus ze weet wel ongeveer wat de functie inhoudt. Maar ze heeft zelf nauwelijks politieke ervaring en bovendien heeft ze ook geen aspiratie om president te worden – ze moet er gewoon niet aan denken. De Democraten moeten het ook maar uit hun hoofd zetten.

De partij zal snel moeten beslissen wat te doen. De verkiezingen zijn al over vier maanden, over een kleine twee maanden is de conventie in Chicago waarop de presidentskandidaat en de running mate officieel worden aangewezen. Een vrolijke bijeenkomst zal dat niet zijn. Want links- of rechtsom dreigen de Democraten de slag om het Witte Huis te gaan verliezen. De partij en Joe Biden voorop kunnen het zichzelf aanrekenen dat een man tegen wie vier rechtszaken lopen, die 37 aanklachten aan z’n broek heeft en die nog steeds de verkiezingsuitslag van vier jaar geleden ontkent toch weer president wordt. Hadden ze maar eerder voor vers bloed moeten zorgen.