Voortdurend zijn er redenen om je te verbazen, en dat doe ik dan ook. Bijvoorbeeld over het feit dat sommige conservatieve ex-politici op oudere leeftijd steeds linkser worden.

Neem Dries van Agt. Als CDA-leider in de jaren zeventig en tachtig bepaald geen progressief type. Ik roep zijn streven naar een ethisch reveil en zijn verzet tegen abortus nog maar eens in herinnering. Van Agt maakte ruzie met toenmalig PvdA-leider Joop den Uyl en was dikke maatjes met diens VVD-tegenvoeter Hans Wiegel. Als premier (van 1977 tot 1982) gold hij zeker niet als vooruitstrevend, en dan druk ik me nog voorzichtig uit.

Maar naarmate het langer geleden was dat hij de deur van het Catshuis definitief achter zich dichttrok werd Van Agt steeds minder rechts. Vooral in de Palestijnse kwestie ontpopte hij zich als links. In 2021, inmiddels 90, zegde hij zelfs zijn CDA-lidmaatschap op. Op GroenLinks stemmen schijnt hij al langer gedaan te hebben. Inmiddels is hij overleden, dus het is te laat om hem nog om een toelichting te vragen.

Een andere prominente politicus die zich op latere leeftijd ‘bekeerde’ is Joris Voorhoeve. In de jaren tachtig was hij VVD-leider. Hij bracht toen nog het kabinet-Lubbers II ten val omdat de liberalen zich niet konden verenigen met de afschaffing van het reiskostenforfait. Dat fiscale voordeel voor forenzen wilde het kabinet beëindigen om met de opbrengst de vervuiling door het autoverkeer tegen te gaan, maar dat ging de VVD te ver. Ook al was het idee afkomstig van hun eigen bewindsman Ed Nijpels. Dat is een andere ex-VVD-leider, maar die stond altijd al als progressief bekend.

In 2010 werd Voorhoeve lid van D66. Aanvankelijk bleef hij ook nog deel uitmaken van de VVD, maar na enkele maanden zegde hij zijn VVD-lidmaatschap op.

Ook Frans Weisglas is lid van de VVD. Voor die partij zat hij decennia in de Tweede Kamer, waarvan hij in de laatste jaren ook het voorzitterschap bekleedde. De van ijdelheid bijna exploderende Weisglas gold in zijn actieve politieke jaren allerminst als links. In de strijd om het lijsttrekkerschap tussen Mark Rutte en Rita Verdonk in 2006 koos hij onomwonden voor de zich als rechts profilerende Rita. Haar rivaal Mark betitelde hij in een vaak aangehaald citaat als ‘het jongere broertje van Wouter Bos’. Die leidde, zoals bekend, destijds de PvdA.

Maar na zijn pensionering schoof Weisglas steeds meer op. Hij verzette zich lange tijd tegen een coalitie van zijn partij met de PVV. Zou D66 (of nog linkser) Weisglas ooit als lid mogen begroeten? Wie weet, als hij de tijd van leven krijgt. Hij is nu 78, dus mogelijk heeft hij nog een aantal jaren te gaan.

In dit overzicht mogen uiteraard ook Jan Nico Scholten en Stef Dijkman niet ontbreken. Beiden maakten ooit deel uit van het CDA. Toen dat in 1977 met de VVD ging regeren in plaats van met de PvdA, behoorden zij tot de groep ‘loyalisten’ in die partij. Die gedoogden het kabinet weliswaar, maar zeker niet van harte. De loyalisten waren met zijn zevenen, terwijl de coalitie slechts een meerderheid van twee zetels had. Dat het eerste kabinet-Van Agt/Wiegel (zie boven) de rit uitzat, mag dan ook wel een mirakel heten.

Scholten en Dijkman traden later wel uit het CDA. Enige tijd vormden zij samen een fractie.  Daarna trad Scholten toe tot de PvdA, terwijl Dijkman zich verkiesbaar stelde namens de PPR.

De meeste rechtse politici, zoals Fris Bolkestein en Jan Peter Balkenende, blijven na hun afscheid van de politiek overigens trouw aan hun standpunten. Al kun je je bij Bolkestein (91) afvragen of hij überhaupt nog weet welke standpunten hij heeft.