VVD-leider Dilan Yesilgoz heeft een brief aan de VVD-kiezers geschreven. Hij staat vermoedelijk in elke krant dus als u de behoefte voelt kunt er kennis van nemen. Voor wie iets beters te doen heeft: Yesilgoz zet nogmaals de bekende standpunten uiteen over ‘hoe nu verder’. Er zijn een paar alinea’s gewijd aan de vraag die de natie, althans het deel dat nog niet is afgehaakt, bezig houdt: wat doen we met Geert Wilders.  Daarin geeft ze de voorwaarden aan voor een eventuele samenwerking.

*De VVD zal niet toestaan dat er gemorreld wordt aan de rechtsstaat.

*De VVD wil gezonde overheidsfinanciën.

*Nederland moet internationaal sterk, veilig en stabiel blijven.

Hoe je het ook wendt of keert, dat kan maar tot een conclusie leiden: niet in zee met de PVV.

Ad 1. Wilders is bereid een aantal punten uit zijn beginselprogramma in de ‘ijskast te zetten’. Zolang zijn beweging bestaat, is Wilders tekeer gegaan tegen de islam. ‘Kopvoddentaks’, moskeeën sluiten, de koran verbieden’ etc. Daar heeft hij een groot deel van zijn electorale succes aan te danken. Als bewijs van goede wil, Geert ‘Milders’, gaat dit in die ijskast. Dat is niet genoeg, Geert, zou de VVD moeten zeggen. Het moet bij het grof vuil. Alleen, daarmee verloochent Wilders zijn levenswerk, waarvoor hij zijn leven letterlijk in de waagschaal stelt. Dus dat kan en gaat hij niet doen.

Ad 2. Wilders heeft zijn sociaal-economische voorstellen nooit laten doorrekenen. Maar ze lopen in de papieren. Het komende kabinet zal volgens een ambtelijke adviesgroep miljarden moeten bezuinigen. Is Wilders daartoe bereid? Ter herinnering: hij blies als gedoogpartner Rutte I op, toen dat het mes wilde zetten in de overheidsuitgaven.

Ad 3. Wilders is een fan van Vladimir Poetin. Hij wil geen cent meer uittrekken voor Oekraïne. Goed, Nexit staat in de inmiddels propvolle ijskast. Maar je hoeft niet uit de EU te stappen om de boel te saboteren. Het kan net zo goed van binnenuit. De Hongaarse premier Viktor Orban, ook een vriend, doet niets anders en blijft zijn portie uit de Brusselse vleespotten opeisen.

Natuurlijk zullen ze bij de VVD zeggen: zo’n vaart zal het niet lopen. We zijn er zelf bij. Als het te dol wordt, trekken we de stekker eruit. Maar als je bovengenoemde voorwaarden stelt, heb je ook bedacht dat het mis kan gaan. En als iets zo erg mis kan gaan, kun je de stekker er beter helemaal niet in steken. Om een metafoor uit de zeevaart te lenen: met zo’n gammel bootje moet je niet eens gaan spelevaren.

Iedereen weet uiteraard waarom de VVD dit niet kan zeggen. De liberalen hebben bij de verkiezingen een enorme afstraffing gekregen. Ongeveer driekwart van de achterban is bereid met de PVV te regeren, want het land, de kiezer, het volk, wil een kabinet over rechts. De Omtzigt-partij (NSC), de BoerBurgerBeweging (BBB) en natuurlijk Wilders (PVV) zijn de grote winnaars. Met de VVD, rechtsliberaal tenslotte, samen een meerderheid. Dus niet langer de ‘spelletjes spelen’, waar ‘de mensen’ zo de buik van vol hebben, maar aan de slag. Het land moet bestuurd worden.

Als je die redenering zou willen volgen, en er valt iets, niet veel, voor te zeggen, moet je consequent zijn. Dan moet je drie keer slikken, een paar schietgebedjes prevelen, en er, op hoop van zegen, met gekruiste vingers, vol voor gaan. In een volwaardig meerderheidskabinet. Omwille van het landsbelang. Maar de VVD wil op zijn best ‘gedogen’, de plannen van een eventueel Wilders-kabinet op hun waarde beoordelen. Kun je inderdaad doen, maar het is een zwaktebod.

Iedereen weet ook waarom de VVD hooguit wil gedogen. Het is de formule om een verdeelde partij bij elkaar te houden. Want terwijl een groot deel van de achterban met Wilders, Omtzigt en de BBB wil regeren, zijn er ook veel VVD-ers die deze bitterbal te heet vinden.

Wat zich nu wreekt is dat de VVD in Yesilgoz een leider heeft die bij haar eerste verkiezingen door het ijs is gezakt. En het was niet zomaar een nat pak; het was kopje onder. Er zijn natuurlijk verzachtende omstandigheden, die zijn er namelijk altijd. Ze moest de beste politicus van zijn, en ook haar, generatie opvolgen. En ja, de VVD had 13 jaar geregeerd en omdat te lang besturen voor een partij zelden goed uitpakt, was dit een blok aan haar been. Je moet haar een kans geven, ook akkoord. Mark Rutte ging evenmin als een speer van acquit. Ze kan er nog in groeien en dat kost tijd.

Dat was mogelijk geweest als ze een redelijk resultaat had behaald, het zeteltal, 28, dat in de peilingen min of meer werd voorspeld. Maar het werd met 10 zetels verlies, van 34 naar 24,  een pak slaag. Een nederlaag van die omvang ondermijnt het gezag van elke maar zeker een nieuwe politiek leider. (De SP is een uitzondering. Daar kan Lilian Marijnissen elke verkiezing verliezen en toch aanblijven).

Yesilgoz wordt nu door haar partij ‘gedoogd’. (Aan ironie is in de politiek nooit gebrek). Als ze wil slagen als partijleider moet ze haar gezag vestigen. Een duidelijke lijn kiezen, die verdedigen, steun organiseren en doorzetten. Afstand nemen van je voorganger hoort bij dat proces. Maar als die voorganger inzake Wilders gelijk had, – en Wilders bewees keer op keer zijn gelijk -, moet je van dat punt juist geen afstand van nemen. Regeren met Wilders is onmogelijk. Dat doe je niet. Zelfs niet gedogen.