De eensgezindheid in het Westerse kamp heeft langer geduurd dan menig scepticus had verwacht. Sinds Vladimir Poetin met zijn ‘speciale militaire operatie’ de Oekraïne binnenviel, kon Kiev rekenen op de steun van de VS en de EU. Het Westen slaagde er zelfs in de rijen gesloten te houden. Akkoord, Duitsland had wat meer tijd nodig dan de andere landen. Maar Poetin bleek niet in staat een wig te drijven tussen de VS en Europa en, binnen de EU, tussen de oostelijke en westelijke lidstaten.

Maar nu na drie maanden oorlog worden de eerste scheuren zichtbaar. Het is misschien overdreven en nog te vroeg om te spreken van verdeeldheid.  Het Westen zal de Oekraïne niet aan zijn lot overlaten. Wapens en geld zullen nog steeds in ruime mate richting Kiev gaan, maar de onvoorwaardelijkheid van die steun begint af te brokkelen

De EU slaagt er ondanks het gebruikelijke Brusselse gesteggel maar niet in om het nieuwe, zesde, pakket sancties over de streep te trekken. Dat behelst onder meer een boycot van Russische olie. Stoorzender in deze is een oude bekende. Viktor Orban weigert bij het kruisje te tekenen. Zijn economie draait groot deels op Kremlin-olie. Als de EU de kosten van de herstructurering voor haar rekening wil nemen, valt erover te praten. Maar tot het zover is, blijft de Hongaarse premier bij zijn ‘nee’.

Intussen vond Orbans Turkse collega-querulant het nodig een stinkbom bij het andere Brusselse hoofdkwartier naar binnen te gooien. President Recip Tayipp Erdogan heeft bezwaar aangemeld tegen het NAVO-lidmaatschap van Finland en Zweden die zich willen verzekeren tegen Russische agressie. Voor beide landen was dat een besluit een historisch keerpunt. Zweden was ruim 200 jaar neutraal geweest en Finland sinds de Tweede Wereldoorlog. In Zweden was het een nationaal geloofsartikel.

Iedereen blij want Zweden en Finland gelden met hun relatief grote en goed getrainde strijdkrachten als echte versterkingen. Alleen de sultan in Ankara niet. Erdogan dreigt met een veto omdat beide landen, vooral Zweden, leden van Koerdische oppositiebewegingen als de PKK en YPG asiel hebben verleend. Dat zijn trouwens niet alleen volgens Erdogan terreurorganisaties. Hij eiste de uitlevering van 33 ’terroristen’. Dat werd per kerende post door Stockholm en Helsinki afgewezen.

In hoeverre en hoe lang Orban en Erdogan hun obstructie zullen volhouden, is een vraag die niemand met enige stelligheid durft te beantwoorden. Het is goed mogelijk dat ze na het opstrijken van een paar consessies en toezeggingen, zullen inbinden. Daar zou Orban inderdaad op kunnen aansturen, de Hongaarse premier let scherp op zijn belangen. Maar Erdogan is inmiddels zo onberekenbaar dat hij uit pure recalcitrantie dwars zou kunnen blijven liggen.

Orban en Erdogan hebben met hun gechicaneer de voorgrond opgeëist. Maar een paar stappen terug van het voetlicht is er eveneens beweging. De duur van de oorlog bezorgt een groeiend aantal landen steeds meer hoofdbrekens. In Duitsland, Italie en Frankrijk worden de stemmen luider die aandringen op onderhandelingen tussen Kiev en Moskou. Dat wordt deels ingegeven door de zorgen over de economische en sociale gevolgen van de oorlog. De kosten van het levenshouding rijzen de pan uit. De laagste inkomens hebben steeds vaker moeite het eind van de maand te halen. Van sociale onrust op grote schaal is nog geen sprake, maar dat zegt niets voor de komende maanden.

Die landen willen de Oekraïne nog net niet het recht ontzeggen zelf te bepalen wanneer en waarover ze eventueel met Poetin gaan onderhandelen. Ze dringen ook niet aan op concessies en het opgeven van door Rusland bezet gebied. Niettemin zou het volgens hen verstandig zijn de Russische dictator de mogelijkheid tot een eervolle aftocht te gunnen. De Amerikaanse oud-minister van buitenlandse zaken Henry Kissinger (99) gaat nog een forse stap verder. Kiev moet naar zijn mening in elk geval de Krim opgegeven die in 2014 door Poetin werd ingelijfd.

Voor hen is en blijft Rusland een grootmacht die het grootste kernwapenarsenaal ter wereld heeft. Het Westen moet ten koste van ongeveer alles een oorlog met Moskou vermijden. Kissinger is een Realpolitiker van de oude stempel. Hij denkt in termen van machtsevenwicht en invloedssferen en voor hem zijn de veiligheidsbelangen van Moskou legitiem. De wereld en dus ook de Oekraïne moeten daarmee leren leven.

Voor Polen, de Baltische staten en ook het VK komt dit neer op zwichten voor terreur. Er is bovendien geen enkele garantie dat Poetin daar genoegen mee neemt. Het zou hem voor hetzelfde geld kunnen sterken in zijn ideeën dat het Westen decadent, slap en verwijfd is en hem bij verdere avonturen geen strobreed in de weg zal leggen. Polen en de Baltische staten zijn ervaringsdeskundigen en hadden het in de aanloop van de oorlog meestal bij het rechte eind.

Op het slagveld waar uiteindelijk de beslissing valt, lijden de Oekraïners momenteel zware verliezen. Het Russische leger is in het oosten, de Donbass, bezig met een opmars. Het gaat moeizaam, de Russen stuiten op heftig verzet, maar lijken hun overwicht om te kunnen zetten in terreinwinst. Experts voorzien nog geen doorbraak maar het zal erom spannen.

Juist nu moet president Volodymyr Zelenksy ervan uit kunnen gaan dat het Westen hem blijft steunen en zich niet door Poetin uit elkaar laat spelen.