Als de exitpoll gelijk heeft is de BoerBurgerBeweging (BBB) – niet helemaal tegen de verwachting in –  de absolute winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen. De partij van Caroline van der Plas zal daardoor hoge ogen gaan gooien in de Eerste Kamer. De nieuwe Statenleden bepalen immers op 30 mei de samenstelling ervan.

Is BBB een eendagsvlieg, net als Forum voor Democratie van Thierry Baudet? FvD won de provinciale verkiezingen van vier jaar geleden en maakte zich op om ook in de senaat een belangrijke plek in te nemen. Maar nog voor de nieuwe Eerste Kamer was gekozen ontstond in de partij al enorme ruzie, gevolgd door nog veel meer ruzies in de jaren erna. Vrijwel iedereen heeft zich inmiddels van Forum afgescheiden, zowel in de provincies als in de senaat. Waarna vandaag de definitieve ineenstorting volgde.

Of dit lot BBB ook wacht moeten we nog zien, maar de voortekenen zijn niet gunstig. Populistische nieuwkomers hebben de geschiedenis niet mee. Ze krijgen altijd al snel vreselijke mot met elkaar. Het beroemdste historische voorbeeld is natuurlijk de Lijst Pim Fortuyn (LPF). Die haalde bij haar eerste verkiezingsdeelname in 2002 26 Kamerzetels, maar viel daarna al binnen de kortste keren hevig kissebissend uiteen. Toegegeven: ze had toen geen duidelijke leider meer, want Fortuyn werd kort voor de verkiezingen vermoord. Of Pim de ineenstorting van zijn partij had kunnen voorkomen zal dus eeuwig de vraag blijven. Maar de teloorgang van de LPF geeft ernstig te denken. Naderhand wist trouwens ook de PVV van Geert Wilders het hoge zetelaantal na anderhalf jaar gedoogsteun aan het kabinet niet vast te houden. Ze raakte een derde van haar zetels kwijt.

Kortom: mocht BBB niet al vlug uiteenvallen, dan heeft die partij een unieke prestatie neergezet. En ze krijgt het niet makkelijk om haar beloftes aan (agrarisch) Nederland na te komen. Want de door haar verfoeide combinatie PvdA en GroenLinks eindigt volgens de exitpoll gelijk met deze triomfator. De twee partijen deden het bij de provinciale statenverkiezingen weliswaar niet zo heel geweldig, maar ze zijn van plan samen één fractie te vormen. En de twee relatieve kleintjes zijn samen nog steeds groot genoeg.

Premier (en VVD-leider) Mark Rutte heeft dus zijn strijd tegen de linkse wolk verloren. Hij zal moeten dulden dat die twee het beleid van zijn kabinet blijven beïnvloeden. De liberalen zelf hebben het ook minder gedaan dan ze verwachtten. Ze zijn na BBB en de combinatie PvdA/GroenLinks de derde partij geworden in de Eerste Kamer.

Nieuwe verkiezingen lijken mij dan ook niet zo handig voor hem. De VVD mocht zich de afgelopen vier jaar nog de grootste in de senaat noemen na de deconfiture van Forum. Maar ditmaal is het anders. Rutte zou dus na een nieuwe stembusgang zijn plek in het Torentje kunnen kwijtraken. Dat wil hij vast niet. Rutte mag trouwens nog van geluk spreken dat zijn coalitie met steun van de linkse wolk een (krappe) meerderheid houdt in de Eerste Kamer. Anders was de ellende  helemaal niet te overzien geweest.

Er is overigens – nog steeds volgens de exitpoll – ook positief nieuws te melden. De opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen bedraagt ruim 60 procent. Dat is meer dan vier jaar geleden, toen ook al een groter aantal kiesgerechtigden naar de stembus toog dan de jaren ervoor. De gemiddelde opkomst lag toen zelden boven de 50 procent.