De Britse premier Rishi Sunak heeft zijn vertrouweling Nadhim Zahawi uit zijn kabinet gezet. De man heeft de gedragscode voor ministers ‘ernstig overtreden’. Beter gezegd: de puissant rijke Zahawi heeft gesjoemeld met zijn belastingaangiftes. Toen de belastingdienst daarachter kwam, heeft hij als de wiederweerga een bedrag van naar schatting vijf miljoen pond overgemaakt, inclusief een flinke boete. Hij was op dat moment nota bene minister van financiën! Maar die paniekstorting heeft hem uiteindelijk toch niet kunnen baten.

Sinds afgelopen oktober zat Zahawi in de regering-Sunak als voorzitter van de Conservatieve Partij. Dat is in de Britse staatsrechtelijke praktijk een kabinetsfunctie. Zijn positie kwam onder de druk te staan toen kranten de afgelopen weken verhalen publiceerden over zijn belastingperikelen. Zahawi koos aanvankelijk voor de tegenaanval en beschuldigde de pers ervan zijn goede naam te besmeuren met ongegronde beschuldigingen. Onderzoek van een ‘ethisch ambtenaar’ toonde aan dat hij wel degelijk in de fout was gegaan. Bovendien had hij verzuimd Sunak in te lichten dat de fiscus zijn aangiftes aan het onderzoeken was. De premier zag vervolgens geen andere mogelijkheid dan Zahawi de laan uit te sturen.

Het is voor de premier een gevoelig verlies. De 55-jarige Zahawi is een vooraanstaand en daadkrachtig politicus die diverse ministeries heeft geleid. Hij was de man die in coronatijd de uiterst succesvolle vaccinatiecampagne opzette waarmee het Verenigd Koninkrijk de EU-lidstaten de loef afstak.

Zahawi is van Koerdische afkomst en in Irak geboren. Toen hij elf was, vluchtten zijn ouders met hun kinderen voor het regime van Saddam Hoessein naar Groot-Brittannië. Daar doorliep hij elitescholen en -universiteiten; Zahawi is chemicus.
Begin deze eeuw zette hij met een collega YouGov op, een bureau dat op een breed terrein opiniepeilingen houdt. Hij verkocht het bedrijf toen hij de politiek inging, dat heeft hem een vermogen opgeleverd. In 2010 werd hij verkozen tot Lagerhuislid, als vertegenwoordiger van het kiesdistrict Stratford-on-Evon – geloof het of niet: de medeoprichter van YouGov heette Stephan Shakespeare.

Het ontslag van Zahawi is niet het enige probleem waar Sunak mee zit. Zijn rechterhand Dominic Raab, vicepremier, wordt ervan beschuldigd dat hij à la Matthijs van Nieuwkerk zijn ondergeschikten heeft uitgescholden en vernederd; er loopt een onderzoek naar hem, mogelijk moet ook hij opstappen. Een andere minister moest vanwege vergelijkbaar grensoverschrijdend gedrag al twee weken na zijn aantreden zijn biezen pakken.
Ook de akkefietjes rond Boris Johnson houden maar niet op. Hij zat als premier financieel aan de grond (hij en zijn vrouw Carrie hebben een gat in de hand) en zou toen de hulp hebben ingeroepen van een man die vervolgens door de regering tot directeur van de staatsomroep BBC werd benoemd! Maar dat natuurlijk allemaal niks met elkaar te maken…

Er is nog veel meer narigheid. In het hele land is er sociale onrust, er zijn stakingen aan de lopende band: treinmachinisten, verpleegkundigen, leraren. Ze zijn boos over de hoge kosten van levensonderhoud en te hoge werkdruk. Het Britse paradepaardje, de nationale gezondheidszorg NHS, verkeert in erbarmelijke omstandigheden. De kranten staan bol van schrijnende gevallen, van mensen die een hartinfarct hadden gehad, uren moesten wachten op een ambulance, of uren in de overvolle gangen van ziekenhuizen voordat er iemand naar hen omkeek.

Het loopt Sunak al met al over de schoenen, terwijl hij nog geen honderd dagen premier is. Bij zijn aantreden eind oktober beloofde hij rust te zullen terugbrengen in de Britse politiek, na de stormachtige ontwikkelingen in de maanden daarvoor: Johnson die moest aftreden, en Liz Truss, zijn opvolger, die na 44 rampzalige dagen waarin ze haar land naar de afgrond schoof alweer uit 10 Downing Street moest vertrekken. Maar van zijn belofte is nog niets terechtgekomen.

Zelf heeft Sunak een boete gekregen omdat hij bij de opname van een promotiefilmpje op zijn Instagram-account achterin zijn dienstauto geen veiligheidsriemen om had. Die honderd pond kon hij makkelijk betalen. Zorgelijker voor hem is dat zijn partij, al vanaf 2010 aan de macht, in rap tempo het vertrouwen van de kiezers aan het verliezen is. Hij heeft nog slechts twee jaar om het tij te keren, uiterlijk januari 2025 moet hij verkiezingen uitschrijven. Het lijkt een onmogelijke opgave: de Tories liggen volgens YouGov (!) maar liefst 22 procentpunten achter op Labour.