Een knockout was het niet, maar wel een ruime overwinning op punten. De Democraat Kamala Harris wist dinsdagnacht in het televisiedebat de Republikein Donald Trump voortdurend in de verdediging te drukken. Ze maakte bovendien een eind aan twijfels over de vraag of ze wel kan debatteren: dat kan ze zeker. En ze wist haar opponent een paar keer uit de tent te lokken en boos te maken. Terwijl zijn adviseurs hem juist op het hart hadden gebonden zich vooral in te houden.

Na afloop bleek uit een eerste peiling dat bijna tweederde van de kijkers vond dat Harris de bij vlagen felle confrontatie in haar voordeel had beslecht. Trump op zijn beurt zei dat hij nog nooit zo’n goed debat had gevoerd, zeker omdat hij maar liefst drie mensen tegenover zich had: niet alleen Harris, maar ook de twee journalisten van ABC die als gespreksleiders fungeerden. Ook de commentatoren van zijn favoriete omroep Fox wezen met een beschuldigende vinger naar de twee moderators die in hun ogen op de hand van Harris waren. Maar één van hen zei toch ook: ‘Jongens, laten we wel wezen, Trump had een slechte avond.’

De twee journalisten spraken inderdaad de Republikein veel vaker tegen dan Harris. Maar dat kwam voornamelijk doordat Trump zoals gebruikelijk de ene na de andere leugen verkondigde. Zo zei hij dat immigranten uit Haïti honden en katten stelen en ze opeten. ‘Sir, daar is geen enkel bewijs voor’, was de reactie. Ook zijn opmerking dat de misdaad in de VS de laatste jaren onder het bewind van president Biden en vicepresident Harris als een raket is gestegen, werd tegengesproken: ‘Sir, volgens de FBI is de criminaliteit in ons land juist gedaald.’

Harris kon makkelijk wegkomen met haar beschuldiging dat Trump ooit heeft gezegd dat er een bloedbad komt als Biden herkozen zou worden. Dat is op z’n vriendelijkst gezegd nogal kort door de bocht: Trump doelde op de funeste gevolgen voor de Amerikaanse auto-industrie als de Democraten aan de macht zouden blijven.

Trump probeerde voortdurend Harris te koppelen aan Joe Biden, zij is tenslotte al bijna vier jaar zijn vicepresident en dus ook verantwoordelijk voor de hoge prijzen, in de winkel en aan de pomp. Harris wist dat steeds te omzeilen door over haar plannen voor de komende jaren te beginnen. Op een gegeven moment zei ze resoluut: ‘Ik ben geen Joe Biden, en ik ben ook geen Donald Trump.’

Zoals verwacht kaartte Harris de abortuskwestie aan, een zwak punt van Trump. Twee jaar geleden zette het Hooggerechtshof een streep door het federale recht op abortus, de afzonderlijke staten konden voortaan zelfstandig strengere maatregelen nemen. Trump zei destijds dat hij daar trots op was, als president had hij tenslotte drie aartsconservatieve rechters in het Hof benoemd. Maar bij vrouwen viel het heel slecht, ook bij Republikeinse. Daarop veranderde Trump keer op keer van mening, zonder dat duidelijk is hoe hij er precies over denkt.  Op de vraag van de ABC-journalisten waarom vrouwen hem op dit punt zouden vertrouwen, kwam hij met zijn al eerder geuite bizarre verwijt dat in staten waar de Democraten de dienst uitmaken baby’s nog zelfs na hun geboorte worden gedood, juist daar wilde hij tegen opkomen. Hij werd alweer gecorrigeerd: het verhaal is een pure leugen.

Op meer punten had de oud-president het moeilijk. Op de vraag of hij hoopte dat Oekraïne de oorlog zou winnen, zei hij alleen dat hij hoopte dat er snel een eind aan zou komen. Harris zei plagerig dat ze van diverse wereldleiders en hoge militairen had gehoord dat ze Trump een ‘disgrace’ vonden, een schande. De vicepresident, van huis uit openbaar aanklager, nagelde hem vast op de vele rechtszaken waarin hij verwikkeld is en op zijn rol bij de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021.

Je zag Trump met de seconde bozer worden toen Harris zijn obsessie met mensenmenigten belachelijk maakte. Volgens hem komen er altijd onvoorstelbaar veel mensen naar de manifestaties die hij in het land houdt, veel meer dan de bezoekers die Harris weet te trekken. Maar volgens haar gaan de aanhangers van Trump al snel weg als hij het woord neemt, zo langdradig en vervelend zijn zijn toespraken.

Natuurlijk had de oud-president ook z’n goede momenten: bijvoorbeeld toen hij de overhaaste en chaotische terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Afghanistan hekelde waar Biden drie jaar geleden opdracht toe gaf (Harris had daar trouwens een scherp antwoord op) en de immigratie waar hij overigens wel op zijn bekende manier flink overdreef. En in zijn slotopmerking was hij raak met zijn opmerking: ‘als u vindt dat het allemaal anders moet, waarom hebt u de afgelopen drieënhalf jaar dan niets gedaan?’ Maar de keren dat hij scherp uit de hoek kwam, waren op de vingers van een hand te tellen.

Wat opviel was het verschil in houding: met uitzondering van de eerste tien, vijftien minuten oogde Harris rustig en ontspannen. Ze keek Trump voortdurend aan die op zijn beurt haar blik ontweek en somber en soms ook boos voor zich uitkeek. Harris, kennelijk overtuigd dat ze het er goed vanaf had gebracht, nodigde hem aan het slot uit voor een volgend debat; het is nog niet zeker of dat ervan komt.

Volgens de befaamde tv-anchor Chris Wallace (die vroeger bij Fox zat) was het debat net zo vernietigend voor Trump als de afgang die Joe Biden een kleine drie maanden geleden beleefde, waarna de president zich terugtrok als kandidaat. Dat is zwaar overdreven. Voor zijn vaste aanhang is hij sowieso niet afgegaan, de vraag is nu wat de invloed is op de zwevende kiezers. Harris mag deze slag dan hebben gewonnen, de strijd is nog lang niet beslist.