Frans Timmermans (VerenigdLinks) is waarschijnlijk de beste politicus van het gezelschap dat volgende maand opgaat voor de Tweede Kamer-verkiezingen. Op zich zegt dat niet zo heel veel. De concurrentie is vergeleken bij de voormalige euro-commissaris vooral onervaren. Dilan Yesilgoz (VVD) en Pieter Omtzigt (NSC) zijn zijn grootste rivalen voor het Torentje maar hebben nog nooit ‘de kar hoeven te trekken’. De anderen, van Caroline van der Plas (BBB) tot die jongen van Volt, zullen niet eens hopen dat ze de sleutel mogen ophalen.

Ik heb ooit drie criteria bedacht waaraan een politiek leider moet voldoen. Die criteria hebben geen enkele politiek-wetenschappelijke pretentie maar zijn, denk ik, wel een goede richtsnoer. Een succesvol leider moet verkiezingen winnen, de baas zijn in zijn partij en kunnen besturen. En Timmermans beantwoordt aan nagenoeg alle drie. De enige reserve die ik heb, betreft het winnen van verkiezingen. Hij won de Euro-verkiezingen van 2019, maar omdat die verkiezingen bijna niemand een lor kunnen schelen en de opkomst navenant laag was, telt dat niet als een volwaardige overwinning.

Maar op de andere punten haalt hij een overtuigende score. Als klimaat-tsaar van de Europese Commissie heeft hij zich met zijn New Green Deal bewezen als bestuurder. Of dat project wordt wat hij en zijn kompaan Diederik Samson ervan verwachten, niets minder dan een groene en sociale revolutie, zullen we zien. Maar het is een prestatie waar zelfs de grootste anti-Frans-kniesoren weinig op af kunnen dingen.

Afgaande op het verloop van het verkiezingscongres van de fusie-partij heeft hij weinig te duchten van zijn partijgenoten. Ze zullen vooral bij het PvdA-smaldeel even bang zijn geweest, dat de nieuwe oorlog tussen Israel en Hamas de sfeer zou bederven. Bij GroenLinks lopen nogal wat lieden rond die wat er ook gebeurt de Palestijnse zaak onvoorwaardelijk steunen. Timmermans had samen met reserveleider Jesse Klaver de pogrom van Hamas scherp veroordeeld. Dat had tot heftige discussie kunnen leiden en dus bij de buitenwereld de indruk van diepe verdeeldheid kunnen vestigen. Voor een nieuwe partij die zich nog moet bewijzen is dat zeker bij zwevende kiezers geen aanbeveling.

Timmermans en co wisten het brandje op tijd uit te trappen. Er kwam een motie waarin  het geweld van beide kanten werd veroordeeld. Das is het de kool en de geit sparen dat bij volwassen politiek hoort en waar menig GroenLinkse luchtfietser aan zal moeten wennen. Een GroenLinks Kamerlid ‘voelde zich niet gehoord’ en stelt zich niet meer kandidaat. Maar omdat die mevrouw een fervent aanhanger is van Hamas, zal men daar niet rouwig om zijn.

Verder gebeurden er geen echt gekke dingen. De monarchie moet worden afgeschaft maar Timmermans liet weten dat dit voornemen ‘geen prioriteit’ heeft bij eventuele coalitieonderhandelingen. Het grootste wapenfeit dat Timmermans op zijn conto mag schrijven is dat ‘macht’ bij Verenigd Links niet langer een vies rechts woord is. Je hebt het nodig om je gelijk te kunnen halen, had hij al eerder uitgelegd. Het is waarschijnlijk te vroeg om van een cultuurverandering te spreken, maar de eerste stap lijkt gezet.

Timmermans is wat ze bij de Duitse Groenen een ‘Realo’ noemen. Hij moet de ‘Fundi’s’, de ideologische scherpslijpers, in toom houden en de partij verkiesbaar zien te maken bij kiezers voor wie VerenigdLinks niet de eerste keuze zou zijn. Hij moet afremmen en bijsturen. En daar dient de eerste grote uitdaging zich aan. Als Israëls afrekening met Hamas uitloopt op een bloedbad, zullen de radicale elementen van GroenLinks zich niet laten afschepen met een in hun ogen ‘slappe’ verklaring. En dan zal Timmermans stevig op de rem moeten trappen. Om te voorkomen dat gematigde kiezers besluiten toch maar niet op zijn partij te stemmen en hij zijn alles overheersende ambitie in het vriesvak ziet verdwijnen.

Maar daarmee lopen we vooruit op ontwikkelingen, een bloedbad, die hij niet in de hand heeft en een eventuele opstandige reactie van radicale luchtfietsers  die hij wel zal weten te ontscherpen.

Is Timmermans daarmee een meer dan acceptabele kandidaat-premier?

Ja en nee. Ja, omdat hij voldoet aan de bovengenoemde criteria. Nee, omdat hij heeft wat in therapiekringen ‘issues’ heten. En die issues dreigen zijn imago te overheersen. De Telegraaf maakt daar al tijden een nummer van, dat zal ook voor Timmermans niet als een verrassing komen, maar dat wil niet zeggen dat ze er niet zijn. In een interview met NRC legde hij iets bloot dat leek op een gekwelde ziel. Hij zei het niet met zoveel woorden, maar Timmermans lijdt onder een klassiek minderwaardigheidscomplex. Hij kon ‘niet omgaan met kritiek’ en heeft het ‘daar nog steeds lastig mee’ . Toen hij net diplomaat was, zou men hem hebben laten voelen dat ‘iemand uit zijn milieu daar niet thuis hoorde’.  Om die onzekerheid te camoufleren, zou hij ‘arrogant en streberig’ overkomen.

Onder normale omstandigheden zou je die ontboezemingen waarschijnlijk waarderen als eerlijk en oprecht. Maar het is verkiezingstijd en dan hebben ze een andere functie. Een verkiezingscampagne is vrij naar Rinus Michels ‘oorlog’. Je moet de tegenstanders en mogelijke onthullingen voor zijn en verhinderen dat ze je in het defensief dwingen. Maar het roept ook de vraag op of er niet meer en erger is. Maar goed, dat is het terrein van psychologen en ander wroeters. Timmermans en VerenigdLinks kunnen alleen maar hopen dat de kiezer zijn kwaliteiten belangrijker vindt dan zijn ‘issues’.

En overigens ben ik van mening dat er een kiesdrempel moet komen!