NSC-leider Pieter Omtzigt wil dat leden van het koningshuis zich beperken tot ceremoniële taken. PVV-leider Geert Wilders is dat van harte met hem eens. Er komen wel eens onderwerpen voorbij waarover deze twee politici minder makkelijk door één deur kunnen.

Zou het ceremonieel koningschap een oplossing kunnen zijn op weg naar afschaffing van de monarchie?

Het systeem wordt in Zweden toegepast en heet daarom ook wel het Zweedse model. Het houdt in dat de vorst nog wel staatshoofd is, maar hij (zij) heeft geen enkele staatsrechtelijke macht. Hij (of zij dus) hoeft niet langer wetsvoorstellen mede te ondertekenen of andere staatsrechtelijke taken uit te voeren. Hij (zij) kan zich beperken tot wuiven, linten doorknippen en dergelijke. Dat is volgens prins Claus trouwens de ‘core business’ van de monarchie. En wijlen Claus kon het weten, want hij was de echtgenoot van koningin Beatrix.

Voorstanders van de Zweedse aanpak zijn van mening dat dit systeem democratischer is. Maar het is de vraag of ze daarin gelijk hebben. Het feit dat iemand alleen koning(in) kan worden door geboorte blijft vanzelfsprekend staan als het staatshoofd uitsluitend protocollaire taken erop nahoudt. En de kosten voor de schatkist blijven naar ik mag aannemen even hoog.

Die kosten zijn bepaald geen kattenpis. De Tweede Kamer heeft al diverse malen om helderheid hierover verzocht, zonder die van Oranjefan Mark Rutte of een van diens voorgangers te krijgen. Ik mag aannemen dat premier Dick Schoof met zeer behoedzame non-antwoorden deze traditie zal voortzetten.

Volgens antimonarchisten bedragen de kosten minimaal 345 miljoen per jaar en beschikt de koninklijke familie over een vermogen van 12 miljard euro. Misschien zijn deze schattingen overdreven, maar goedkoop zijn de Oranjes zeker niet. Uit de officiële begrotingsstukken blijkt dat de belastingbetaler jaarlijks zo’n 55 miljoen moet ophoesten om de monarchie draaiende te houden.

Het ceremonieel koningschap neemt de hier verwoorde bezwaren niet weg. Het is niet meer dan een tussenoplossing, dus het leidt niet tot een echte uitkomst.

Bovendien vereist de vestiging van een ceremoniële monarchie in Nederland een wijziging van de grondwet, iets wat niet op een achternamiddag gebeurd is. Het afschaffen van het koningschap moet overigens op dezelfde manier plaatsvinden. Waarom dan niet even doorgepakt?

Diverse (buur)landen zijn ooit door een koning geregeerd. Duitsland bijvoorbeeld, en Frankrijk. Italië mag hier ook niet ongenoemd blijven. Zijn die landen soms uiteen gevallen toen ze een republiek werden? Zweden bestaat ook nog steeds, hoewel de monarchie daar een ceremoniële vorm heeft aangenomen.

Misschien is er wel een Kamermeerderheid te vinden voor drastisch inperken van de macht die de koning in elk geval formeel nog heeft. Maar het zal er niet van komen, vrees ik. Zodra de  monarchie in gevaar is, treden er geheimzinnige krachten in het werk, die rampen weten te voorkomen.

Willem-Alexander en zijn familie hoeven zich niet ongerust te maken. Ze kunnen voorlopig met een gerust hart op vakantie blijven gaan. Of iets anders doen wat ze leuk vinden.