J.D. Vance geldt als een opportunist uit de buitencategorie. De ‘running mate’ van Donald Trump had jaren geleden vol overtuiging verklaard dat hij nooit op hem zou kunnen stemmen en hem zelfs vergeleken met Adolf Hitler. Nu staat hij zij aan zij met Trump en is dit het mooiste wat hem is overkomen. Waarschijnlijk staat hij te popelen om een bepaald deel van diens anatomie te kussen. Je hebt opportunisten en opportunisten. En je hebt J.D. Vance.

De afgelopen weken is nog een andere karaktertrek van de kandidaat-vicepresident opgevallen. Vance is veel Trumper dan Trump. Al diens standpunten verkondigt hij nog nadrukkelijker en enthousiaster dan de man zelf. Voor Vance is Trumps woord het evangelie en hij draagt die blijde boodschap uit met het fanatisme van de bekeerling. Opportunisme is al niet fijn, fanatisme nog minder en met de bijhorende hypocrisie is het een afstotelijke combinatie.

Van de voormalige en mogelijk toekomstige president kan je veel zeggen. Hij is een rasopportunist, alleen die standpunten tellen, die voor hem van nut zijn. Datzelfde geldt voor zijn medewerkers, zolang ze zonder sputteren naar zijn pijpen dansen en doen wat hij zegt, zijn ze bruikbaar. Loyaliteit en waardering van de baas hoeven ze niet te verwachten. Ze zijn een gebruiksartikel, net als zijn standpunten, en worden als zodanig behandeld. Wie niet meer nodig is, staat binnen de kortste keren op straat. Maar een fanaticus is hij niet, dat zou hem teveel in de weg zitten.

Als ik Vance was geweest, had ik voor ik de kandidatuur aanvaardde nog even mijn licht opgestoken bij voorganger Mike Pence. De voormalige vicepresident was uitermate plooibaar, op het karakterloze af. Maar toen Pence weigerde de verkiezingsuitslag van vier jaar geleden nietig te verklaren en het Trump-tuig het Capitool bestormde, had hij wat Trump betreft opgehangen mogen worden. Hij zou er geen traan om hebben gelaten.

Waarschijnlijk heeft Vance dit zelf al bedacht. Hij schijnt zeer intelligent te zijn. Wat op zich ook weer een risico kan worden, want Trump is op dit punt uiterst gevoelig. Het zelfverklaarde genie duldt geen lieden in de buurt die hem in de schaduw zouden kunnen stellen. Vance moet dus op zijn tellen passen.

Uiteindelijk is voor Trump maar een ding van belang: helpt Vance hem in november het Witte Huis te heroveren. En de twijfels daarover lijken toe te nemen. Normaal gesproken kiest een presidentskandidaat een running mate die hem aanvult en/of zwakke plekken compenseert. Een vicepresident zou bijvoorbeeld andere kiezers moeten aanspreken dan de president. Zo werd Kamala Harris de vicepresident van Joe Biden omdat ze ‘als vrouw van kleur met een migratieachtergrond’ de stemmen van vrouwen, zwarten en andere minderheden zou binnenhalen. Of dat allemaal zo uitpakt, is vers twee, maar het is de bedoeling.

Vance is teveel van hetzelfde laken een pak, soms zelfs letterlijk. Hij is misschien geen kloon van Trump, die is uniek, maar veel zal het niet schelen. Alleen, hij mist het charisma van zijn leider en blijkt een houterige campaigner. Erger nog, hij strijkt potentiële kiezers onnodig tegen de haren. Een van de grote issues van deze campagne is abortus. Het Hoog Gerechtshof heeft het recht op abortus twee jaar geleden ingeperkt. Daar wil Trump niet mee de boer op, niet uit principe, maar omdat het vrouwelijke kiezers kan kosten. Voor Vance, een gedreven katholiek, gaat het niet ver genoeg. Hij wil abortus volledig verbieden, ook voor slachtoffers van verkrachting en incest. De diepgelovige aanhang staat te juichen, maar nieuwe zieltjes win je er niet mee en weifelaars stoot je af.

Daarnaast heeft Vance het niet op kinderloze oudere vrouwen: ‘zielige figuren die van poezen houden’, – laat de familie-Wilders het niet horen -,  en maakt grappen die niet aanslaan. Het is nog te vroeg om te voorspellen dat hij een blok aan het been wordt, maar hij zal snel op gang moeten komen, want Trump houdt niet van mislukkingen. Als hij het debat verliest van de nog onbekende running mate van Harris, wordt het vermoedelijk toeren in de diepste provincie.

De vicepresident staat in het voorprogramma en de mensen komen altijd voor het hoofdnummer. Dus of Vance geen spetterende show aflevert, maakt niet zo gek veel uit. Zolang Trump op dreef is, zal de show publiek blijven trekken. Maar ook bij Trump beginnen de jaren te tellen en dat werd duidelijk zichtbaar tijdens de Republikeinse conventie van twee weken geleden. Zoals verwacht was het allemaal hosanna en holadiee, maar de grote rede van de grote man viel tegen. Het gejuich na afloop was vooral opluchting dat het erop zat.

Trump heeft van de Republikeinen de Trump-sekte gemaakt. Een sekte heeft een grote, vaak fatale zwakte. Als de goeroe van het toneel verdwijnt, staat zelden iemand klaar die hem kan vervangen. De club valt of met veel herrie, ruzie en gesodemieter uit elkaar of kwijnt op den duur weg. Of Trump het zo bedoelde, weet ik niet, – hij lijkt mij meer van na mij de zondvloed -, maar met Vance zou de gewenste opvolger in huis zijn gehaald. Iemand die het werk in zijn geest, voor zover mogelijk, natuurlijk, kan voortzetten. Maar een fanaticus is zelden de juiste opvolger.

Ik kan het natuurlijk helemaal mis hebben maar vermoed dat het Trumpisme een eenmalig experiment zal blijven. Ook als hij in november weer president wordt. Niettemin, dat neemt niet weg dat zo’n experiment rampzalig kan aflopen.