Deze week is het 1000 dagen geleden dat Rusland Oekraïne met een grootschalige invasie binnenviel. De VS heeft Oekraïne nu toestemming gegeven raketten in te zetten tegen verder in Rusland gelegen doelen. Voorlopig mogen deze Atacms met een bereik van rond 300 km alleen ingezet worden in de Russische provincie Koersk. Oekraïense troepen hebben in augustus delen van Koersk bezet en bereiden zich voor op een tegenoffensief van Moskou.

De toestemming kan je zien als het afscheidscadeau van president Joe Biden aan zijn Oekraïense collega Wolodymyr Zelensky. Zelensky heeft lang vergeefs aangedrongen op die toestemming, maar Biden weigerde uit angst voor verdere escalatie door Moskou. Maar nu 10.000 Noord-Koreaanse soldaten in Koersk met de Russen meevechten, zou er een ‘nieuwe situatie’ zijn ontstaan. In de ogen van Washington rechtvaardigt dit de inzet van de Atacms.

De Britten en Fransen hadden eerder vorige week Kiev groen licht gegeven hun raketten voor de middellange afstand te gebruiken, maar of dat alleen voor Koersk geldt, is nog onduidelijk. Het wachten is nu op Duitsland dat vooralsnog weigert zijn Taurus-raketten te leveren. Maar nu Biden over deze ‘rode lijn’ is gestapt, zou bondskanselier Olaf Scholz kunnen volgen. Scholz doet meestal wat Biden doet, zij het met enige vertraging.

Telkens wanneer Oekraine een nieuw type wapen mag inzetten, vraagt de halve wereld zich af of dit nu de ‘game chancer’ is. Het wapen dat het verloop van de oorlog positief of negatief verandert. Experts vertellen dan dat behalve een atoombom geen enkel wapen een game changer is. Hooguit een zorgvuldig afgestemde combinatie van wapens kan een dergelijk effect bewerkstelligen. Maar de inzet van een nieuw wapen versterkt op zijn minst tijdelijk het moreel.

Oekraïne moet momenteel slag na slag incasseren. Aan het front in de Donbas rukken de Russen ondanks verschrikkelijke verliezen steeds verderop. Daarnaast heeft Moskou de terreuraanvallen op Oekraïense burgerdoelen uitgebreid en geïntensiveerd. In de nacht van zaterdag op zondag vond de grootste aanval sinds maanden plaats. Met honderden raketten en drones namen de Russen Oekraïense steden en infrastructuur onder vuur. Met name de energievoorziening die in een groot aantal steden zwaar getroffen werd. Het doel is tweeledig: het murw beuken van de bevolking en de defensie-industrie beroven van energie.

Aan het diplomatieke front is Kiev eveneens in het defensief gedrongen. Met Donald Trump over twee maanden in het Witte Huis zal de steun voor Kiev op zijn minst fors teruggeschroefd worden. Trump wil ‘binnen 24 uur’ een einde aan de oorlog. Zo snel zal het natuurlijk niet gaan, maar er schijnt al een ‘vredesplan’ klaar te liggen. Dat plan ziet er niet goed uit voor Kiev. Het zou gaan om ‘bevriezing’ van het front volgens de huidige stand, waarbij Europese landen met hun troepen de naleving moeten bewaken. NAVO-lidmaatschap, de veiligheidsgarantie die Kiev wil en waar Mark Rutte zich als NAVO-chef dag in dag uit sterk voor maakt,  is niet aan de orde. Of dit plan uitvoerbaar is, als het ooit verder komt dan de tekentafel, kan niemand met zekerheid zeggen.

Kiev vreest dat het langs deze weg gedwongen wordt definitief afstand te doen van de door Rusland geannexeerde gebieden, de Donbas en de Krim. Bovendien zouden de Russen een bestand kunnen gebruiken om zich voor te bereiden op een nieuwe aanval, want dat Vladimir Poetin zijn grote doel zou opgeven, herinlijving van ‘de kleine broer’ in zijn Groot-Russische Rijk, gelooft niemand.

Als Trump daadwerkelijk zijn handen van Oekraïne aftrekt, levert hij het de facto uit aan Poetin. De VS is veruit de grootste donor van Oekraïne, en of de Europese bondgenoten het gat dat Washington nalaat, kunnen of willen opvullen, is hoogst twijfelachtig. De blik gaat dan steevast richting Berlijn, waar de zwakste kanselier sinds de oorlog zit met een regering waarvoor hetzelfde geldt. Twee weken geleden viel deze coalitie van Scholz’ sociaaldemocratische SPD, Groenen en de liberale FDP en eind februari zijn er Bondsdagverkiezingen.

Scholz hield vorige week voor het eerst sinds tijden een telefoongesprek met Poetin. Dat duurde een uur en leverde zoals verwacht niets op. Poetin hield voet bij stuk, zodat men zich afvroeg wat Scholz beoogde. De meeste waarnemers houden het op een verkiezingsstunt. Scholz staat in de peilingen fors op verlies en zou graag op campagne gaan als de bezonnen staatsman die zich onvermoeibaar blijft inzetten voor vrede. Maar het effect is voornamelijk een schouderophalen bij de bondgenoten en verontwaardiging in Kiev waar ze Scholz nooit helemaal vertrouwen.

Het ziet er naar uit de partij van Scholz, de SPD, bij de verkiezingen een enorm pak slaag krijgt. Friedrich Merz, de lijsttrekker van de conservatieve CDU/CSU, die in de peilingen met ruim 30 procent twee keer zo groot is als de SPD, is fervent voorstander van meer steun aan Oekraïne. Hij wil ook de Taurus-raketten leveren. Helaas voor Zelensky kan het tot begin van de zomer duren voor In Berlijn een nieuwe regering zit. Tegen die tijd zit Kiev mogelijk uitgeput op de knieën.

Gezien de ontwikkelingen aan zowel het diplomatieke als militaire front lijkt de inzet van de Amerikaanse raketten te laat te komen. Het Westen heeft altijd verklaard dat Kiev vanuit een positie van kracht met Moskou moet kunnen onderhandelen. Maar uiteindelijk bleef het bij grote woorden en is het allemaal ’te weinig en te laat’. Zelensky wordt met slechtere kaarten dan nodig naar de onderhandelingstafel gestuurd. Na 1000 dagen oorlog en honderduizenden slachtoffers is dat een bittere conclusie.