Het was voor Rishi Sunak allesbehalve een droomstart van de verkiezingscampagne. Bij het verlaten van zijn ambtswoning was het nog droog, maar luttele seconden later, toen de Britse premier bij het spreekgestoelte op de stoep van Downing Street stond om aan te kondigen dat er op 4 juli vervroegde parlementsverkiezingen zijn, begon het te regenen. Niet een onschuldig motregentje, maar een flinke bui die de hele toespraak voortduurde.

Tot overmaat van ramp klonk er vanaf de hoek met het drukke Whitehall luide muziek. Een linkse demonstrant had zijn stereo-installatie op levensgevaarlijk gezet. Uit de luidsprekers klonk ‘Things can only get better’, het nummer waarmee Labour-coryfee Tony Blair in de verkiezingscampagne van 1997 groot succes had. Sunak kwam er nauwelijks overheen, en de tv-kijkers zullen meer aandacht hebben gehad voor zijn scherp gesneden maatpak dat met de seconde natter werd, dan voor zijn toespraak.

Terwijl hij toch groot nieuws te vertellen had. Tot veler verrassing had de Tory-leider besloten de Britten al aan het begin van de zomer naar de stembus te roepen, algemeen was gerekend op een datum diep in de herfst. De Britse premier mag zelf bepalen wanneer hij Lagerhuisverkiezingen uitschrijft, als dat maar binnen vijf jaar na de laatste stembusgang is. En die was op 12 december 2019 toen Boris Johnson een daverende overwinning behaalde.

Het wordt echter als een zwakte gezien om tot het allerlaatste moment te wachten, vaak verliest de partij die aan de macht is dan ook. Al met al gokten politieke journalisten en politicologen op de maand oktober. Rond die tijd komt de minister van financiën met de begroting voor het volgend jaar, en Jeremy Hunt had de afgelopen tijd laten doorschemeren dat er wel een belastingverlaging in het verschiet lag.

Maar daar bleek toch geen ruimte voor te zijn, liet Hunt onlangs aan Sunak weten. Steun aan Oekraïne in de oorlog met Rusland kost klauwen met geld, en de Britse staat betaalt hoge rentes voor de noodzakelijke leningen om de begroting rond te krijgen. Maar er was deze week wel een andere opsteker: de inflatie, in de Verenigd Koninkrijk de afgelopen jaren nog hoger dan in andere Europese landen, is tot onder de drie procent gedaald. En de Britse economie groeit net iets sterker dan die in de meeste EU-landen, ook een pluspunt. Waarbij wel moet worden aangetekend dat die door Brexit en corona wel uit een heel diep dal moet komen.

Maar ondanks die meevallers die, zo hopen de Tory’s, bij de kiezers in goede aarde zullen vallen, neemt Sunak wel een hele grote gok. Zijn partij staat maar liefst ruim twintig procentpunten achter op oppositiepartij Labour van Keir Starmer. Die achterstand lijkt in zes weken campagne nauwelijks in te halen. Bovendien staan de Conservatieven in een kwade reuk. Er is een lange lijst van schandalen, gebroken beloftes, leugens, interne ruzies, incompetentie en roddel.

Zelfs geharnaste voorstanders van uittreden uit de EU moeten zo langzamerhand erkennen dat die hele Brexit (lievelingetje van rechtse Tory’s) één groot fiasco is geworden, met grote schade voor de Britse economie en dus ook voor de Britse kiezer. Boris Johnson verbruide het  door tegen alle coronaregels in feestjes in Downing Street te organiseren of bij te wonen; koningin Elizabeth volgde die regels wel en zat eenzaam in een kerkbank bij de uitvaart van haar man prins Philip.

Dieptepunt was het premierschap van Liz Truss die twee jaar geleden de in ongenade gevallen Johnson opvolgde en na welgeteld 45 dagen zelf weer moest opstappen. In die 45 dagen had ze door volstrekt onverantwoorde maatregelen (belastingverlaging bijvoorbeeld) de Britse economie bijna geruïneerd. De rentes stegen als een speer, ook die van hypotheken waarvan huizenbezitters tot op de dag van vandaag heel veel last hebben.

Wat doe je als regeringspartij bij zo’n beroerde staat van dienst? Dan probeer je de aandacht af te leiden en ga je schelden op concurrent Labour, wat Sunak in zijn eerste campagneoptredens ook heeft gedan. Partijleider Keir Starmer is onervaren, was een aanhanger van zijn gevreesde, ultralinke voorganger Jeremy Corbyn (hij heeft inderdaad bij interne verkiezingen twee keer op hem gestemd), Labour is sterk verdeeld, bijvoorbeeld over het Israëlisch-Palestijns conflict (klopt), heeft geen plannen (klopt niet) en zal ongetwijfeld de belastingen verhogen want dat doen socialisten of sociaaldemocraten altijd als ze de kans krijgen. Dat laatste is een brutale aantijging: de belastingdruk is nog nooit zo hoog geweest als nu onder een Conservatieve regering.

Keir Starmer is geen charismatische politicus, zoals Tony Blair of Boris Johnson dat was. Hij is eerder een saaie man, wel scherp in het debat, met een onberispelijk cv. Hij heeft Labour, dat onder Corbyn totaal de weg kwijt was, in rustiger vaarwater weten te krijgen, meer in het centrum, waardoor de partij voor een grotere groep keizers aantrekkelijk is geworden. Zijn grootste opgave is de diverse vleugels de komende campagne bij elkaar te houden en de zetels in het industriehart van Engeland, de zogeheten red wall, terug te winnen die vijf jaar geleden massaal naar de Conservatieven gingen.

Sunak en de zijnen op hun beurt zien nog een paar kleine lichtpuntjes om het tij te keren. Begin deze maand werden bij lokale verkiezingen de Tory’s weliswaar een flink kopje kleiner gemaakt, maar dat lag deels aan een lage opkomst: vooral de traditionele Conservatieve kiezers bleven thuis, Labour won niet eens zo spectaculair. Als die wegblijvers op 4 juli wél opkomen, zijn er wellicht nog kansen, zo is de hoop van de Conservatieven.

Verder wordt er veel verwacht van de zogeheten Rwandadeal: dat Afrikaanse land is bereid voor heel veel geld mensen op te vangen die illegaal het Verenigd Koninkrijk zijn binnengekomen en die in Rwanda asiel kunnen aanvragen. De deal is al twee jaar geleden gesloten, maar tot nu toe is er, onder andere door juridische obstakels, geen enkele asielzoeker naar het land overgebracht. Volgens Sunak zal de eerste vlucht deze zomer plaatsvinden, pas na de verkiezingen. Maar hij hoopt dat van de aankondiging alleen al een effect op het electoraat uitgaat: kijk, wij Conservatieven doen tenminste wat aan de asielproblematiek. Labour wil niets van de Rwandadeal weten.

Het zal ongetwijfeld een harde verkiezingsstrijd worden. Labour lijkt de gedoodverfde winnaar. Maar deze partij kan zich maar al te goed herinneren wat er bij de verkiezingen in 1992 gebeurde. Toen stond ze in de peilingen ook op dikke winst, Neil Kinnock leek de nieuwe minister-president te worden. Maar de zittende premier John Major wist iedereen te verrassen en kon aanblijven.