‘Peilingen zijn palingen’ en  ‘Morgen wordt de vis erin verpakt’. Twee manieren om het belang van polls te relativeren. Die geven alleen weer wat er nu aan de hand is in kiezersland. En mochten ze dat al correct doen: op dit moment mag nog niemand een hokje roodkleuren. Kortom: bij de uitkomst van politieke voorspellingen is enige voorzichtigheid geboden. En dat is nog zwak uitgedrukt.

Niettemin: in politiek Den Haag spelen de prognoses een allesoverheersende rol. Zeker als er verkiezingen naderen, zoals op dit ogenblik. Op woensdag 29 oktober mogen we immers weer naar het stemlokaal.

Volgens de allerjongste peilingen is de koppositie weggelegd voor de PVV. Die verliest dan wel ten opzichte van de laatste stembusgang, maar ze wint drie zetels vergeleken met de peilingen ervoor. GroenLinks/PvdA en de VVD volgen, zij het op gepaste afstand. Het CDA komt daar weer achteraan, na een flinke kloof gevolgd door de rest.

Het gunstige resultaat voor de partij van Geert Wilders is helemaal terug te voeren op de uitspraken van VVD-leider Dilan Yesilgöz in De Telegraaf. Die zei in de Gezond-Verstandkrant van Nederland dat ze niet opnieuw met de PVV een coalitie zal vormen. Ze sloot de ‘laffe’ Wilders uit van samenwerking omdat hij zich een ‘ongelooflijk onbetrouwbare partner’ heeft getoond door voor de tweede maal een kabinet ten val te brengen. Wellicht heeft het partijkader haar geholpen om tot dit inzicht te komen, want Yesilgöz lijkt me niet de slimste.

Wilders heeft namelijk ook Rutte I al de nek om gedraaid door op het moment suprême iets heel anders te doen dan zijn toenmalige coalitiegenoten VVD en CDA voor wenselijk hielden. Wilders had in deze regering overigens een gedoogrol, maar dat maakt feitelijk niet uit.

Wat wel uitmaakt is dat Yesilgöz wist hoe de kaarten geschud waren. Haar voorganger als VVD-leider Mark Rutte heeft Wilders jarenlang uitgesloten van kabinetsvorming. Hij wilde ‘nooit meer’ met die enge PVV-leider te maken hebben.

Maar toen Yesilgöz hem opvolgde draaide ze als een blad aan de boom om. Met de vroegere coalitiepartners D66 en ChristenUnie vielen geen zaken te doen inzake het verminderen van de asielinstroom. En Wilders heeft dit onderdeel van beleid tot het belangrijkste item ooit uitgeroepen, tot genoegen van een groot deel van het liberale electoraat.

Rutte in zijn nadagen toonde op zijn minst begrip voor het streven van zijn opvolgster om met Wilders samen te werken.

Maar boontje komt om zijn loontje. De VVD plukt daar nu de wrange vruchten van, net als GroenLinks/PvdA. Want de gemiddelde Nederlander vindt dat er al veel te veel buitenlanders hier wonen en dat is meteen zichtbaar in de polls. Als de VVD niet levert wat we willen, zoeken we ons heil wel elders, is de gedachte van veel aanhangers van die partij.

Yesilgöz heeft daarnaast de indruk gewekt zich neer te leggen bij de linkse, en bij haar achterban zeer impopulaire Frans Timmermans als premier of in elk geval als coalitiepartner. Ze ontkent dat weliswaar in alle toonaarden, maar volgens de huidige peilingen is geen ander kabinet mogelijk dan een regering waarin VVD, CDA en GroenLinks/PvdA innig samenwerken.

Misschien is het dienstig Yesilgöz erop te wijzen dat peilingen niet gelijk te stellen zijn met de verkiezingsuitslag. Het sentiment bij stemgerechtigden kan makkelijk omslaan. Wie had  – zelfs een paar dagen van te voren – anderhalf jaar geleden voor mogelijk gehouden dat de PVV zo’n fraaie verkiezingsoverwinning zou behalen? Wie had de neergang van de VVD – die toen 10 zetels verloor – durven voorspellen?

Het omgekeerde kan bij de nieuwe stembusgang heel goed plaatsvinden. Peilingen zijn palingen. Morgen wordt de vis erin verpakt. Alles is mogelijk in de politiek. Daarbuiten ook trouwens.