GroenLinks/PvdA heeft een probleem. De fusiepartij heeft er vast en zeker meer, maar vandaag concentreren we ons op wat we het hoofdprobleem kunnen noemen. Ze hebben geen aansprekende leider. Frans Timmermans komt volgens peilingen bij veel kiezers niet goed over en in de eigen partij zou het GroenLinkse smaldeel niet overlopen van enthousiasme. Voor een club die over een paar maanden als een nieuwe partij vol dadendrang de polder wil bestormen, is dat een serieuze handicap.

Een vriend met sympathieën voor de toekomstige partij vatte het als volgt samen: ‘je kan een nieuwe linkse partij niet laten leiden door een oude witte  man’. Wie het dan wel moest doen, wist hij niet. Maar Timmermans zeker niet.

Ik denk zelf dat dit toch mogelijk zou moeten zijn. Ten eerste ben ik als jong-bejaarde tegen leeftijdsdiscriminatie en ten tweede omdat ervaring in de politiek een voordeel is. Als oud-minister en Euro-commissaris kan Timmermans bogen op een respectabele staat van dienst. Dat zou hem in principe ook geschikt moeten maken voor het Torentje en Catshuis, waar hij dolgraag in zou willen trekken.

Waarom zou het dan met Timmermans niet lukken?

Een politieke partij is een product dat in de markt moet worden gezet. Er zijn mensen die dat te grofstoffelijk vinden, een organisatie waar het om idealen, principes en, vooruit, belangen draait, vergelijken met een bedrijf dat wasmiddelen of hagelslag verkoopt. Daar zit iets in, maar het is niet anders. Een partij moet zich verkopen op de kiezersmarkt. Zelfs een getuigenispartij kan niet uitsluitend vertrouwen op de boodschap en moet zich aan de man zien te brengen. En wat voor de partij geldt, geldt in mogelijk nog sterkere mate voor de belangrijkste vertegenwoordiger van de partij, de leider annex lijsttrekker. De leider is het gezicht, in pr-termen het ‘merk’.

Helaas voor zijn partij en uiteraard hemzelf, het merk Timmermans slaat niet aan. Vandaar dat je de laatste tijd pogingen ziet om Timmermans te ‘rebranden’, het verbeteren van zijn merk. Naar eigen zeggen is Timmermans een ‘stresseter’ en dat was te zien. Daarom besloot hij tot een maagverkleining, want aan oud en blank, sorry, wit valt weinig te verhapstukken maar aan dik wel. Afgezien van de gezondheidsvoordelen was dit een verstandige eerste stap. Zonder die spekgordel ziet hij er een stuk beter en frisser uit.

Maar slanker alleen is niet genoeg. Als de jaren tellen, als je grijs en kaal bent, kun je proberen dat te compenseren met een jeugdiger imago. Misschien omdat hij haar liedjes leuk vindt, – kan ik me moeilijk voorstellen, maar ieder zijn meug -, is Timmermans een ‘Swiftie’, een fan van het Amerikaanse zangeresje Taylor Swift. Hij was wel zo verstandig om niet als VVD-collega Dilan Yesilgöz tijdens een concert van Swift mee te swingen. Dat had zelfs de gehaaidste pr-jongen niet kunnen verkopen. Daarentegen loopt hij nu op sneakers, althans daar laat hij zich mee fotograferen.

Bij de rebranding hoort klaarblijkelijk ook dat Timmermans ‘menselijker’ moet overkomen. Hij gaf lange interviews aan de Volkskrant en NRC. Die interviews hadden veel weg van een therapiesessie. Een collega had geteld dat er in een van die interviews, hij wilde ervan af zijn of het in de Volkskrant of NRC was, 41 keer ‘ik’ was voorgekomen. Voor een interview waarvan de bedoeling was dat hij zich zou laten kennen als minder ijdel en streberig dan velen schijnen te denken, was dat wel erg veel. Maar, zei hij, mede dankzij zijn vrouw had hij nu stukken minder last van die mateloze bewijsdrang.

Elke reclameman weet dat er grenzen zijn aan wat je kan bereiken met imago poetsen. Een onverkoopbaar product blijft onverkoopbaar, ook met de beste campagne. Als iemand niet ‘authentiek’ is, kun je hem niet authentiek maken. Authenticiteit lijkt daarin op charisma. Dat heb je of je hebt het niet. Je kan het je niet laten aanmeten en wat je helemaal niet moet doen is krampachtig proberen het te worden. Het is als met een facelift, die pakt ook vaak onnatuurlijk uit.

Als je rondkijkt op het Binnenhof zie je meteen wie authentiek zijn en wie niet. Caroline van der Plas (BBB), Henri Bontenbal (CDA), Geert Wilders (PVV) en Jimmy Dijk (SP) schieten mij als eerste te binnen als authentiek. Zij hebben het naturel dat ook Mark Rutte met zijn fiets, appeltje en oude auto had en hoeven zich niet geforceerd beter voor te doen. Uiteraard wil dat niet zeggen dat ze betere politici zijn, verre van dat. Je kunt nog zo authentiek zijn, als je er inhoudelijk niets van bakt, val je onherroepelijk door de mand. Caroline van der Plas ziet ondanks haar rustieke authenticiteit de BBB met elke nieuwe peiling kleiner worden. Waarmee maar gezegd wil worden, dat bij de kiezer die authenticiteit uiteindelijk niet de doorslag geeft.

Timmermans is nu eenmaal behept met een persoonlijkheid die voor zijn directe werkomgeving niet altijd aangenaam was of is. Hooguit kan je daar wat scherpe kantjes van afvijlen. PvdA-leider Wim Kok was evenmin makkelijk in de omgang, aldus iemand die met hem moest werken. Hij was een hork én een goede minister-president. Nu zou ik Timmermans niet aanbevelen een voorbeeld te nemen aan Kok, maar hij zou gewoon meer zichzelf moeten zijn, zoals ze bij de VVD zeggen. Je zou ook kunnen zeggen, dat die onaangename trekjes zijn ‘authenticiteit’ uitmaken. En of hij daarmee premier kan worden maakt de kiezer wel uit.