Na alle ophef en verontwaardiging kwam de koude douche. Iedere Duitser die zich enigszins links voelt, hoopte dat Friedrich Merz zou worden afgestraft.  Voor zijn ‘heulen’ met de extreemrechtse AfD, het slopen van de brandmuur (cordon sanitaire), en zijn ’taboebreuk’. Maar zie, de eerste peiling nadat de AfD voor zijn plannen voor het ‘strengste asielbeleid ooit’, had gestemd, was geen afstraffing. De leider van de conservatieve CDU/CSU is versterkt uit de strijd gekomen.

Zijn partij won een procentpunt en staat nu op 31 procent. Het zal hem extra genoegdoening geven, dat hij zijn persoonlijke voorspong op zijn rivaal, bondskanselier Olaf Scholz, heeft vergroot. Scholz, een sociaaldemocraat, en zijn SPD (16 procent) zijn er niet in geslaagd het tij te keren. Idem voor de Groenen (14) die eveneens vol overgave op de trom hadden geroffeld. Ondanks hun anti-Merz-campagne zijn ze geen steek opgeschoten. Ook de ‘oma’s tegen rechts’ die met andere demonstranten massaal de straat op waren gegaan, hebben niet geholpen. Ze konden evenmin voorkomen dat ook de AfD won. Met 21 procent blijven de radicale populisten de tweede partij.

Bij deze peiling kunnen we een aantal zaken opmerken.

De SPD en de Groenen dachten met hun campagne tegen Merz het grote thema voor de Bondsdagverkiezingen op 23 februari te hebben gevonden. De democratische partijen zouden nooit in enigerlei vorm samenwerken met de AfD. Die afspraak zou Merz hebben geschonden, de taboebreuk. Na een serie moorden door ‘verwarde’ asielzoekers,  de laatste op een tweejarige peuter, was het land in alle staten. Er moest eindelijk ingegrepen worden. Merz zag zijn kans en lanceerde een anti-asieloffensief. De AfD stemde voor deze maatregelen, die veel overeenkomsten vertonen met het eigen programma. Omdat Merz die stemmen op de koop toe zou hebben genomen, zou hij de sloopkogel tegen de brandmuur in gang hebben gezet.

Of het handig was, daarover kan je van mening verschillen. Maar het opkloppen tot een taboebreuk was zwaar overdreven. De CDU/CSU had de plannen niet afgestemd met de AfD. En Merz herhaalde voor de zoveelste keer dat zijn partij nooit met de AfD zal samenwerken. Kortom, van de sloop van de brandmuur was geen sprake. Bovendien, tweederde van de kiezers wil een veel strenger asielbeleid. Dat werd bij alle overkokende verontwaardiging wel eens vergeten.

Een verkiezingscampagne is niet het moment voor de hand in eigen boezem. Maar de SPD en Groenen moeten erkennen dat ze zich hebben verkeken op de stemming in het land. De moralistische grote broek aantrekken valt bij veel kiezers verkeerd. Daarnaast kun je beter geen boter op het door verontwaardiging verhitte hoofd hebben. De AfD haalde bij de verkiezingen van 2021 10 procent van de stemmen. Nu is dat percentage in de polls verdubbeld. In die periode was Scholz kanselier van een coalitie met de Groenen en de liberale FDP en zat de CDU/CSU in de oppositie. Vraagje: wie heeft de opmars van de AfD op zijn minst vergemakkelijkt?

De lijsttrekker van de Groenen heeft inmiddels een draai gemaakt. Robert Habeck voelde hoe de wind waait en wil nu ook een strenger asielbeleid. Tot grote verontwaardiging,  – er is veel verontwaardiging bij links; nooit een goed teken -, van zijn linkervleugel die tegen elke verscherping is. Bij de SPD roept Scholz om de haverklap dat hij al het strengste asielbeleid voert, maar op de een of andere manier komt dat niet aan bij de kiezer. Net als de rest van wat hij zegt en doet, trouwens.

Angela Merkel heeft moeten vaststellen dat haar invloed in de eigen CDU/CSU tot een minimum is geslonken. De oud-bondskanselier had vanwege de steun van de AfD Merz de oren gewassen. Maar als je eenmaal weg bent van de macht, ben je meestal helemaal weg, zelfs als je 16 jaar kanselier bent geweest. De CDU/CSU is niet langer de Merkel-partij. Onder Merkel was de partij teveel naar het centrum opgeschoven. De rechtervleugel verweet haar vooral dat ze met haar ruimhartige asielbeleid de deur voor de AfD had opengezet.  Nu keert de CDU/CSU terug naar rechts van het midden en kan ze haar taak, de rechterflank afdekken tegen extreemrechts, weer opnemen.

Het gekrakeel en de herrie over het asielbeleid hebben de verhoudingen tussen de gevestigde partijen verziekt. De jongerenafdelingen van de Groenen en SPD eisen dat de moederpartijen niet bij Merz in de boot stappen. Nu hebben jongerenafdelingen doorgaans weinig te vertellen, maar het tekent de sfeer. De formatie zal na de verkiezingen niet makkelijk worden, maar uiteindelijk zal de CDU/CSU met de SPD, – en mogelijk de Groenen -, een regering vormen. Omwille van het landsbelang, ziet u…

Voor de laatste twee weken van de campagne is het daarom aan te bevelen andere thema’s dan asiel aan de orde te stellen. Duitsland zit in een van de grootste economische structuurcrises sinds de oorlog. Om blijvend te kunnen concurreren moet de economie op de schop. Er moet gedereguleerd en geïnnoveerd worden. Er zal naar de betaalbaarheid van de verzorgingsstaat gekeken moeten worden. Economen vragen zich af, of de partijen de ernst van de situatie inzien. Vijfentwintig jaar geleden was Duitsland de zieke man van Europa. Nu strompelt het land weer op krukken en de grote partijen denken dat het met pleisters plakken wel goed komt. Want de kiezer mag niet lastig gevallen worden met een onaangename boodschap.

Duitsers bedienen zich vaak van grote woorden en deze verkiezingen zouden tot de belangrijkste sinds de Hereniging van 1990 kunnen worden. Ze zouden zomaar gelijk kunnen krijgen.