De aanval van populistisch rechts heeft Emmanuel Macron twee maanden geleden al afgeslagen. Bij de presidentsverkiezingen in april versloeg de Franse president Marine le Pen. De overwinning viel kleiner uit dan verwacht maar de opluchting was er des te groter om. Extreemrechts kwam ook bij deze aanloop niet verder dan de hekken van het presidentiële paleis, het Elysee.

Zondag vindt de eerste ronde van de parlementsverkiezingen plaats. De tweede volgt een week later. Dit keer staat Macron oog in oog met de linkse uitvoering van het populisme. De afloop is nu minder zeker dan bij de confrontatie met Le Pen. Toen vonden de meeste kiezers het vooruitzicht van een president Le Pen nog te gortig. Nu, het kan verkeren, is de voormalige presidentskandidate bij de parlementsverkiezingen niet meer dan een figurant.

Daar kan ze Jean-Luc Melenchon voor bedanken. Melenchon, leider van een links-populistische beweging, is erin geslaagd het altijd verdeelde links voor de verandering eens te verenigen. Partijen die op eigen kracht nauwelijks een kans zouden maken, van de socialisten, groenen tot de communisten, gaan nu samen onder leiding van Melenchon de strijd met Macron aan. In de hoop dat zij meer dan Le Pen kunnen profiteren van de anti-Macron-stemming in het land. Voor veel kiezers is en blijft de president een arrogante technocraat, ‘de president van de rijken’, en bijgevolg zeer impopulair.

De 70-jarige Melenchon is het type volkstribuun. Goed spreker, handig en geestig debater maar door zijn extreme opvattingen tot voor kort gedoemd om te blijven hangen in de marge. Bij de laatste presidentsverkiezingen deed hij het opeens opvallend goed; hij werd derde pal achter Le Pen. Samen haalden beide populisten veel meer stemmen dan Macron, wat weer eens onderstreepte hoe groot en wijdverbreid het Franse onbehagen is.

Melenchon is anti-NAVO,  euroscepticus, pro Rusland en bewonderaar van linkse despoten als wijlen de Venezolaanse president Hugo Chavez. Zijn sociaal-economisch programma, verlaging van de pensioenleeftijd naar 60 jaar, verhoging van het minimumloon tot 1600 euro per maand, en terugdraaien van Macrons deregulering en liberalisering van de economie, is volgens deskundigen onbetaalbaar en onuitvoerbaar. Het spreekt vooral jongere kiezers aan die gruwen van alles wat zweemt naar neoliberalisme, de boeman van links.

Volgens de peilingen heeft Macron met zijn partij die niet langer En Marche (Op Weg) maar Ensemble (Samen) heet, een lichte voorsprong op het verbond van Melenchon. Naar alle waarschijnlijkheid wordt Ensemble de grootste maar zal het niet kunnen rekenen op een meerderheid. Macron zal dan steun moeten zoeken bij kleinere rechtse partijen. En die staan niet in de startblokken om hem te helpen.

Als Melenchon wint, wordt Macron gedwongen om met hem ‘samen te leven’ (cohabitation in het jargon). Dat is een constructie die een paar keer eerder is voorgekomen en de politieke variant is van een slecht huwelijk. De president moet de macht delen met een premier van een andere partij en dat gaat niet zonder gekrakeel. De president is de baas maar de premier kan diens programma tegenwerken. Het is een recept voor stagnatie, terwijl Macron na de presidentsverkiezingen dacht een mandaat te hebben voor verdere, broodnodige hervormingen. De verhoging van de pensioenleeftijd naar 64/65 jaar, zijn belangrijkste hervormingsvoorstel, gaat dan zeker in het vriesvak.

Ook voor Europa zal een eventuele cohabitation verstrekkende gevolgen hebben. Macron wil graag de leidende rol in de EU overnemen van Duitsland en dat zal met het eurosceptische gehijg van Melenchon in zijn nek stukken moeilijker worden.

Dat was alles bij elkaar voldoende voor de president om te laten doorschemeren dat hij Melenchon niet zal benoemen.

Na de presidentsverkiezingen nam Macron zijn toevlucht tot een oude truc: het selectief overnemen van linkse programmapunten om voor progressievere kiezers aantrekkelijker te worden. Hij reorganiseerde zijn kabinet en benoemde een voormalig socialiste tot premier. Elisabeth Borne mocht wat linkserige accenten aanbrengen. De laagste inkomens krijgen een ‘voedselcheque’ en er kwamen maatregelen om de bevolking te beschermen tegen de ook in Frankrijk van alle ankers losgeslagen inflatie. Het klimaatbeleid krijgt extra aandacht en de nieuwe minister van onderwijs is een historicus ‘van kleur’ die gespecialiseerd is in racisme en discriminatie. Of het meer is dan cosmetiek en de doelgroep zal overtuigen, blijft een open vraag.

In zijn strijd tegen Le Pen en het rechtse populisme wist Macron uiteindelijk de weerzin van veel kiezers jegens zijn persoon te overwinnen. Nu moet hij bewijzen dat het ook lukt tegen Melenchon en populistisch links.